News of Saturday, 29th October 2022
નવી દિલ્હી તા. ૨૯ સુપ્રીમ કોર્ટે એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયમાં કહ્યું કે નફો કરતી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને ટ્રસ્ટો આવકવેરા કાયદાની કલમ ૧૦(23C)માંથી મુક્તિનો દાવો કરી શકે નહીં. કોર્ટે કહ્યું કે કાયદા હેઠળ મુક્તિ મેળવવા માટે એ જરૂરી છે કે શૈક્ષણિક ન્યાય અથવા સંસ્થા (ચેરિટેબલ સંસ્થા અથવા ટ્રસ્ટ) માત્ર શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓમાં જ વ્યસ્ત રહે અને તે કોઈપણ પ્રકારના નફા કે નફામાં સામેલ ન હોવી જોઈએ.
કોર્ટે વધુમાં સ્પષ્ટતા કરી કે તેનો અર્થ એ છે કે સંસ્થા અથવા ટ્રસ્ટનો ઉદ્દેશ શિક્ષણ અથવા શિક્ષણ સાથે જોડાયેલ પ્રવૃત્તિઓ સાથે સંબંધિત હોવો જોઈએ. જયાં સંસ્થાનો ઉદ્દેશ્ય નફો મેળવવાનો હોવાનું જણાય, તે સંસ્થા આવકવેરા કાયદાની કલમ ૧૦ (23C) હેઠળ મુક્તિ મેળવવા માટે હકદાર નથી. દૂરગામી પરિણામો સાથેનો આ નિર્ણય ચીફ જસ્ટિસ યુયુ લલિત, જસ્ટિસ એસ. રવિન્દ્ર ભટ અને જસ્ટિસ પી.એસ. નરસિમ્હાએ વિવિધ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને શૈક્ષણિક ટ્રસ્ટોની અરજીઓ ફગાવી દીધી હતી. આવકવેરા કાયદામાં મુક્તિનો દાવો કરતી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓએ અરજીઓમાં આંધ્રપ્રદેશ હાઈકોર્ટના નિર્ણયને પડકાર્યો હતો. હાઈકોર્ટે આવકવેરા કાયદામાં મુક્તિનો દાવો કરતી તેમની અરજીઓ પણ ફગાવી દીધી હતી.
સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં આવકવેરા કાયદાની કલમ ૧૦(23C)નું અર્થઘટન કરતી વખતે આ વ્યવસ્થા આપી છે. કોર્ટે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે આ નિર્ણય ચુકાદાની તારીખથી અસરકારક માનવામાં આવશે. ચુકાદામાં શિક્ષણનું મહત્વ સમજાવતા કોર્ટે કહ્યું કે શિક્ષણ એ ચાવી છે જે જીવનના સુવર્ણ દરવાજા ખોલે છે. જ્ઞાન-આધારિત, માહિતી આધારિત સમાજમાં, શિક્ષણ અને પહોંચ એ સાચી સંપત્તિ છે.
કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં કહ્યું છે કે આવકવેરા કાયદાની કલમ ૧૦(23C) હેઠળ મુક્તિ મેળવવા માટે, શૈક્ષણિક ટ્રસ્ટ અથવા સંસ્થાનો એકમાત્ર હેતુ શિક્ષણ હોવો જરૂરી છે. કોર્ટે કહ્યું કે કાયદાની કલમ ૧૦(23C) અને ૧૧(4A)માં આપવામાં આવેલ નફો શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓ જેમ કે પુસ્તકો, સ્કૂલ બસો અને હોસ્ટેલ વગેરેના વેચાણથી મેળવેલા નફાનો સંદર્ભ આપે છે. કોર્ટે ચુકાદામાં ઉદાહરણો આપ્યા છે અને સમજાવ્યું છે કે નફાને શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓ સાથે કેવી રીતે સંબંધિત ગણવામાં આવશે અને કયા નહીં. સર્વોચ્ચ અદાલતે અમેરિકન હોટેલ અને ક્વીન્સ એજયુકેશન સોસાયટીના તેના અગાઉના ચુકાદાઓમાં ફક્ત (સોલી) શબ્દના અર્થઘટન અને અર્થને બાજુ પર રાખ્યો છે.
અદાલતે તેના નિર્ણયમાં એમ પણ કહ્યું છે કે એવા કિસ્સાઓમાં જયાં રાજયના કાયદા હેઠળ ટ્રસ્ટની નોંધણી કરવાનો નિયમ હશે અથવા સ્થાનિક કાયદા હેઠળ આવકવેરા કાયદાની કલમ ૧૦(23C) હેઠળ લાભ મેળવવા માટે, ટ્રસ્ટ પાસે તે રાજયના કાયદા હેઠળ નોંધણી કરાવવી. અને સ્થાનિક કાયદાનું પાલન કરવું. ‘જો આકસ્મિક રીતે ટ્રસ્ટ તેના ઉદ્દેશ્યોને પૂર્ણ કરતી વખતે નફો મેળવે છે, તો તેણે અલગ એકાઉન્ટ્સ રાખવા પડશે,ે બેન્ચે કહ્યું. આને માત્ર એવા સંજોગોમાં જ મંજૂરી આપવામાં આવે છે જયારે પ્રવૃત્તિ શિક્ષણની હોય અથવા શિક્ષણ સાથે સંબંધિત હોય. ઉપરાંત, જયાં આપેલ વર્ષ અથવા વર્ષોમાં સરપ્લસ એકત્ર થાય છે, તે પ્રતિબંધિત નથી, જો કે આ સરપ્લસ શિક્ષણ અથવા શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓ પ્રદાન કરતી વખતે ઉદ્ભવ્યું હોય.'
.png)
છેલ્લા 8 દિવસમાં સૌથી લોકપ્રિય
સૌરાષ્ટ્ર કચ્છ
સમાચાર ગુજરાત
દેશ-વિદેશ
ખેલ-જગત
ફિલ્મ જગત