Gujarati News

અફઘાનિસ્તાનમાં ફસાયેલા ભારતના 23 હજાર કરોડ રૂપિયા, આતંકવાદી તાલિબાન પાસેથી કેવી રીતે વસૂલશે તેવો મોટો સવાલ ઉભો થઇ રહયો છે

એક દાયકા પહેલા, જ્યારે ભારત અને અફઘાનિસ્તાને સંયુક્ત રીતે તે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા, જેમાં અફઘાનિસ્તાન બનાવવા માટે ભારત તરફથી દરેક મદદ આપવામાં આવશે, ત્યારે ખબર નહોતી કે એક દાયકા પછી માત્ર ભારતના લગભગ 23 હજાર લોકો કરોડો રૂપિયાના પ્રોજેક્ટ પકડશે.

આ કરારમાં. હવે પરિસ્થિતિ એ છે કે ભારતે અફઘાનિસ્તાન બનાવવા માટે બંધોથી લઈને શાળાઓ, પાવર હાઉસથી રસ્તાઓ, કાબુલની સંસદથી પાવર ઇન્ફ્રા પ્રોજેક્ટ્સ અને આરોગ્ય ક્ષેત્ર સહિત અનેક યોજનાઓમાં અબજો રૂપિયાનું રોકાણ કર્યું હતું. હવે તાલિબાનના નિયંત્રણ હેઠળ છે. સવાલ એ છે કે, અફઘાનિસ્તાનમાં ભારતના વિશાળ રોકાણનું હવે શું થશે, આ પણ હવે સૌથી મોટી ચિંતાનો વિષય છે. નિષ્ણાતો કહે છે કારણ કે અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાન સત્તામાં છે. આવી સ્થિતિમાં, તે દેશની સત્તા નક્કી કરશે કે તેઓ અન્ય દેશો સાથે કેવા પ્રકારનાં સંબંધો ધરાવે છે અને વિકાસ માટે કેવું માળખું તૈયાર કરવું પડશે.

અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાનોએ જે રીતે બળવો પકડ્યો, ભારતના કપાળ પર ચિંતાની રેખાઓ વિશ્વના અન્ય દેશો કરતાં વધુ છે. વિદેશ બાબતોના નિષ્ણાત ડો.એલ.એન. રાવ કહે છે કે અફઘાનિસ્તાન સાથે ભારતની નિકટતા પણ પાકિસ્તાન માટે સૌથી મોટી ચિંતા હતી. કારણ કે તેના પડોશી દેશ અફઘાનિસ્તાનમાં ભારતે ખૂબ દખલગીરી કરી હતી. જેણે પાકિસ્તાનને ભારતના દબાણમાં રહેવાની ફરજ પડી. ડો.રાવ કહે છે કે વ્યૂહાત્મક કરાર હેઠળ ભારતે અફઘાનિસ્તાન બનાવવા માટે માત્ર 23000 કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ કર્યું નથી, પરંતુ અફઘાનિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થાને ચલાવવા માટે પણ ઘણી મદદ કરી છે. હવે તાલિબાનોએ સત્તા સંભાળી હોવાથી, આ તમામ પ્રોજેક્ટ્સ અને અર્થતંત્રમાં રોકાણ અધવચ્ચે અટવાઇ ગયા છે. વિદેશ બાબતોના નિષ્ણાત ડો. રાવ કહે છે કે હવે આગળ શું થશે તે વિશે કંઈપણ કહેવું વહેલું છે.

હકીકતમાં, મોટો પ્રશ્ન એ છે કે શું તાલિબાનને આતંકવાદી સંગઠન તરીકે જાહેર કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, એક આતંકવાદી સંગઠનનું સત્તા પર આવવું અને પછી તેની સાથે અટકેલી યોજનાઓ ચલાવવી એ ચોક્કસપણે માત્ર ભારત માટે જ નહીં પરંતુ વિશ્વના તમામ દેશો માટે એક ખૂબ જ જટિલ પ્રક્રિયા છે જે તાલિબાનને આતંકવાદી સંગઠનની શ્રેણીમાં રાખે છે.

વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાત પ્રોફેસર શિરીન કુરિલ કહે છે કે જ્યાં સુધી અફઘાનિસ્તાનમાં સત્તા ચૂંટણી દ્વારા બંધારણીય માધ્યમથી ચૂંટાય નહીં, ત્યાં સુધી વિશ્વમાં લોકશાહી વ્યવસ્થા ધરાવતા દેશો માટે મોટા પડકારો હશે. તેમનું કહેવું છે કે ભારત માટે, સમગ્ર અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાનનો કબજો માત્ર વ્યાપારી દ્રષ્ટિકોણથી જ નહીં પરંતુ વ્યૂહાત્મક દૃષ્ટિકોણથી પણ ખૂબ જ ચિંતાજનક છે. પ્રોફેસર કુરિલ કહે છે કે બંધારણીય રીતે રચાયેલી સરકાર અથવા તે દેશની સ્થાપના કરારો સાથે કોઈ પણ વ્યવસાયિક સોદો કરવો કોઈ પણ દેશ માટે સમસ્યા નથી.

આવી સ્થિતિમાં, હવે ભારતે અફઘાનિસ્તાનમાં તેના 23000 કરોડ રૂપિયાના ફસાયેલા પ્રોજેક્ટ પર કોઈ પણ બાબતને આગળ વધારવા માટે ચૂંટાયેલી સરકારની રાહ જોવી પડશે. જો આ શક્ય ન હોય તો, ભારતને અત્યાર સુધી જે પણ રોકાણ કર્યું છે તેના માટે કોઈ વળતર મળતું હોય તેવું લાગતું નથી. પ્રોફેસર કુરિલ કહે છે કે આ વળતર નાણાકીય વ્યવસ્થા હેઠળ જરૂરી નથી. આ વળતર વ્યૂહાત્મક બાબતોમાં અન્ય ઘણી રીતે પણ મળે છે. હવે જ્યારે સત્તા તાલિબાન પાસે છે, એક રીતે, બોલ તેમના કોર્ટમાં છે, તેઓ કેવી રીતે તેમની સત્તાને લોકશાહી વ્યવસ્થામાં રૂપાંતરિત કરે છે અને આખું વિશ્વ તેમને કેવી રીતે અપનાવે છે