Gujarati News

નવી દિલ્‍હી, મુંબઇ,તા. ૫ : મોંઘવારી પર અંકુશ મેળવવા માટે રેપો રેટમાં અચાનક વધારો કર્યા બાદ આરબીઆઈ આગામી મહિને એટલે કે જૂનમાં ઝટકો આપવાની તૈયારી કરી રહી છે. નિષ્‍ણાતો કહે છે કે, કેન્‍દ્રીય બેંક જૂનમાં મોનેટરી પોલિસી કમિટી (MPC) રેપો રેટમાં ૨૫ બેસિસ પોઈન્‍ટ (૦.૨૫ ટકા) વધારો પણ કરી શકે છે.
RBI ગવર્નર શક્‍તિકાંત દાસે જણાવ્‍યું હતું કે ખાદ્યતેલ જેવા ફુગાવા-સંવેદનશીલ ઉત્‍પાદનોની કિંમતો પહેલેથી જ ઊંચી છે, મુખ્‍ય ઉત્‍પાદક દેશોએ આયાત પર પ્રતિબંધ મૂક્‍યો છે. ખાતરના ભાવ પણ ઊંચા છે. ઊંચા ઇનપુટ ખર્ચે ખાદ્યપદાર્થોના ભાવને અસર કરી છે. માર્ચમાં ૧૨માંથી  ૯ ખાદ્ય ચીજોના ભાવમાં વધારો થયો છે. આવી સ્‍થિતિમાં આ મહિને પણ મોંઘવારી ઉંચી જવાની છે.
ચિંતાઃવ્‍યાજદરમાં વધારો થવાનો અંદાજ પહેલેથી જ હતો
વ્‍યાજદરમાં વધારો થવાની પહેલેથી જ અપેક્ષા હતી. વિશ્વભરની સેન્‍ટ્રલ બેંકો એ જ કરી રહી છે. આરબીઆઈએ તેની એપ્રિલ MPC મીટિંગમાં કહ્યું હતું કે રિટેલ ફુગાવો તેની ઉપરની સીમાને પાર કરી ગયો છે. આવી સ્‍થિતિમાં હવે વિકાસ દરને બદલે મોંઘવારી પર કાબૂ મેળવવા પર ધ્‍યાન કેન્‍દ્રિત કરવામાં આવ્‍યું છે.
તકોઃ ભારત માટે ખુલ્લા બજારની તકો
તાજેતરના વેપાર કરારો અને ભૌગોલિક રાજકીય પરિસ્‍થિતિએ ભારત માટે બજારની નવી તકો ખોલી છે. દાસે જણાવ્‍યું હતું કે વૈશ્વિક અવરોધો વચ્‍ચે ભારતનો વિદેશી વેપાર લડાયક રહે છે. એપ્રિલમાં માલની નિકાસ મજબૂત રહી હતી, જયારે માર્ચમાં સેવાઓની નિકાસ નવી ઊંચાઈએ પહોંચી હતી.
* રિટેલ ફુગાવો આરબીઆઈના કાર્યક્ષેત્રમાંથી સતત ત્રણ મહિનાથી બહાર છે
* માર્ચમાં ૧૨માંથી  ૦૯ ખાદ્ય ચીજોના ભાવમાં વધારો થયો છે
* ૧૦-વર્ષના સરકારી બેન્‍ચમાર્ક પર યીલ્‍ડ વધીને ૭.૪૦ ટકા થઈ. આવી સ્‍થિતિમાં આરબીઆઈ ઉદાર વલણ પાછું ખેંચી શકે છે.
ઘઉંની અછતની અસર સ્‍થાનિક ભાવ પર પડે છે
દાસે કહ્યું, વૈશ્વિક સ્‍તરે દ્યઉંની અછતની સ્‍થાનિક કિંમતો પર પણ અસર પડી રહી છે. કેટલાક મુખ્‍ય ઉત્‍પાદક દેશોમાંથી નિકાસ પરના નિયંત્રણો અને યુદ્ધના કારણે સૂર્યમુખી તેલના ઉત્‍પાદનમાં ઘટાડો ખાદ્ય તેલના ભાવને સ્‍થિર રાખી શકે છે. પશુ આહારની કિંમતમાં વધારો થવાથી મરદ્યાં, દૂધ અને ડેરી ઉત્‍પાદનોના ભાવમાં વધારો થઈ શકે છે. ક્રૂડ ઓઈલના ભાવ પ્રતિ બેરલ ૧૦૦ ડોલરથી ઉપર છે. જેના કારણે કંપનીઓ ખર્ચનો બોજ ગ્રાહકો પર નાખી રહી છે.
જાણો... કયા સંજોગો અને કારણો, જેના કારણે ભાવ વધ્‍યા ફુગાવો વધે છે કારણ કે યુદ્ધ થયું હતું
રુસ-યુક્રેન યુદ્ધ ચાલુ છે. પશ્ચિમી દેશો રશિયા પર પ્રતિબંધો વધુ કડક કરી રહ્યા છે. આ કારણે તેલ અને અનાજ (ખાસ કરીને ઘઉં)નો પુરવઠો ઘટી રહ્યો છે.
રોગચાળા પછી ઝડપી સુધારોઃ કોવિડ-૧૯ રોગચાળામાં, ભારત સહિત મોટાભાગના દેશોએ આર્થિક વિકાસ દર વધારવા માટે નાણાકીય પેકેજો, છૂટ અને યોજનાઓનો આશરો લીધો. જેમ જેમ દેશો રોગચાળામાંથી બહાર આવ્‍યા તેમ, મુક્‍તિ ચાલુ હોવાથી બજારમાં નાણાં વધતા ગયા. પૈસા વધે તો માંગ વધે અને માંગ વધે તો મોંઘવારી પણ વધે.
તેલ-અનાજ નહીં, તમામ ક્ષેત્રો પર અસરઃ તેલ અને અનાજના ભાવ વધવાની અસર તમામ ક્ષેત્રો પર પડશે. આરબીઆઈ અને સરકારને આશા છે કે વ્‍યાજદરમાં વધારાને કારણે ભારે ફુગાવાની સ્‍થિતિને આવતા અટકાવી શકાશે.
મોંઘવારી હવે પણ વધશેઃ ત્રણ મહિનાથી મોંઘવારી ૬ ટકાના દરે વધી રહી છે. આવી સ્‍થિતિમાં રેપો રેટ વધારવાનો તાત્‍કાલિક ફાયદો અપેક્ષિત નથી, પરંતુ સ્‍થિતિ વધુ બગડતી અટકાવવાના પ્રયાસો કરવામાં આવ્‍યા છે.
બેંકોમાંથી નાણાં લાવવાના પ્રયાસોઃ કેશ રિઝર્વ રેશિયો પણ ૫૦ બેસિસ પોઈન્‍ટ વધારીને ૪.૫ ટકા કરવામાં આવ્‍યો છે. આનાથી બેંકોને RBIમાં વધુ નાણાં લાવવાની ફરજ પડશે. પરંતુ ગ્રાહકોને લોન આપવા માટે ઓછા પૈસા હશે.
વૃદ્ધિ દ્વારા જરૂરી મોંઘવારીને અટકાવવાઃ વધતી જતી ફુગાવાથી નાગરિકોને સરકાર સામે વધુ ગુસ્‍સો આવે છે. ભારત પણ આનાથી અલગ નથી, પરંતુ આર્થિક વિકાસ દર કરતાં મોંઘવારી દરની વધુ ચર્ચા થાય છે. આ જ કારણ છે કે મોંઘવારીના આ વધતા દરને નિયંત્રિત કરવું સરકાર માટે પ્રાથમિકતા બની ગયું છે.
SBIના મતેઃ હાલના તબક્કે ફુગાવો ઉચ્‍ચ સ્‍તરે રહેશે : સૌથી મોટી બેંક SBIએ કહ્યું છે કે રેપો રેટમાં વધારા પછી પણ ફુગાવાનો દર થોડા સમય માટે ઊંચો રહેશે. માર્ચમાં ફુગાવાનો દર ૧૭ મહિનાની ટોચે પહોંચ્‍યો હતો. માર્ચ ૨૦૨૩ સુધીમાં રેપો રેટ વધીને ૫.૧૫ ટકા થઈ શકે છે. આરબીઆઈ વ્‍યાજ દરોને કોરોના પહેલા સ્‍તર પર લાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.
SBIના ચીફ ઈકોનોમિસ્‍ટ સૌમ્‍યકાંતિ દ્યોષના રિપોર્ટ અનુસાર, આ વધારો બેંકો માટે સારું પગલું છે. જો કે, આનાથી તેમના ભંડોળના ખર્ચમાં વધારો થશે કારણ કે કેશ રિઝર્વ રેશિયો (CRR) પણ અડધા ટકાથી વધી ગયો છે. જોકે, બેન્‍કોએ ડિપોઝિટ પર વધુ વ્‍યાજ ચૂકવવું પડશે.
રિપોર્ટ અનુસાર, ૨૧ મેથી CRR લાગુ થયા બાદ બેંકોની સિસ્‍ટમમાંથી પૈસા નીકળવા લાગશે. કોરોના સમયગાળા દરમિયાન રેપો રેટમાં બે વખત ૧.૧૫ ટકાનો ઘટાડો કરવામાં આવ્‍યો હતો. અર્થતંત્રને વેગ આપવા માટે ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૯થી રેપો રેટમાં ૨.૫ ટકાનો ઘટાડો કરવામાં આવ્‍યો હતો. આમાં ૨૭ માર્ચ, ૨૦૨૦ના રોજ ૦.૭૫ ટકા અને ૨૨ મે, ૨૦૨૦ના રોજ ૦.૪૦ ટકાની કપાતનો પણ સમાવેશ થાય છે.
સમગ્ર વિશ્વમાં સેન્‍ટ્રલ બેંકો વ્‍યાજદરમાં વધારો કરી રહી છે. એપ્રિલ-મેમાં ૨૧ દેશોએ દરમાં વધારો કર્યો છે.

શું શું મોંઘુ થયું ?
ગેસ બાટલો    રૂા. ૨૫૦
જેટ ફયુલ    ૨ ટકા
દવાના ભાવ     ૧૦-૭ ટકા
ટોલ ટેક્ષ    ૧૦ થી ૬૫ રૂા.
CNG    ૮.૬૦ રૂા.