૧૬ ડિસેમ્બર ૧૯૭૧દ્ગક ઐતિહાસિક જીતનો આનંદ આજે પણ દરેક દેશવાસીના હૃદયમાં ઉત્સાહથી ભરે છે. આ દિવસે ભારતે પાકિસ્તાનના દાંત ખાડાવ્યા હતા. ૧૬ ડિસેમ્બર એ જવાનોની બહાદુરીને સલામ કરવાનો દિવસ છે. વિજય દિવસ એ શૌર્ય અને બહાદુરીનું ઉદાહરણ છે. ૧૬ ડિસેમ્બર એ જવાનોની બહાદુરીને સલામ કરવાનો દિવસ છે. ૧૬ ડિસેમ્બરને સમગ્ર દેશમાં વિજય દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. ૧૯૭૧માં આ દિવસે ભારતે પાકિસ્તાનના દાંત ખાટા કર્યા હતા. ભારતે પાકિસ્તાન સામે જીતની ઉજવણી કરી હતી. આ ઐતિહાસિક જીતનો આનંદ આજે પણ દરેક દેશવાસીના હૃદયને ઉત્સાહથી ભરી દે છે. વિજય દિવસ વીરતા અને બહાદુરીનું ઉદાહરણ છે. ૧૯૭૧માં યુદ્ઘમાં ભારતીય સૈનિકોએ મોટા પ્રમાણમાં બલિદાન આપ્યું હતું. લગભગ ૩૯૦૦ ભારતીય જવાનો શહીદ થયા હતા જયારે ૯૮૫૧ દ્યાયલ થયા હતા. ૧૬ ડિસેમ્બરનો દિવસ દેશના જવાનોની બહાદુરી, શૌર્ય, અદમ્ય સાહસ અને બલિદાનની ગાથા કહે છે.
૧૯૭૧માં યુદ્ઘમાં પાકિસ્તાન પર ભારતની જીતની યાદમાં વિજય દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. આ યુદ્ઘના અંત પછી ૯૩,૦૦૦ પાકિસ્તાની સેનાએ આત્મસમર્પણ કર્યું. ૧૯૭૧માં યુદ્ઘમાં ભારતે પાકિસ્તાનને હરાવ્યું હતું. આ પછી પૂર્વ પાકિસ્તાન આઝાદ થયું, જે આજે બાંગ્લાદેશ તરીકે ઓળખાય છે. આ દિવસને બાંગ્લાદેશમાં ''બિજોય દિબોસ' અથવા બાંગ્લાદેશ મુકિત દિવસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, અને તે પાકિસ્તાનથી બાંગ્લાદેશની સત્તાવાર સ્વતંત્રતાને ચિહિનત કરે છે. વિજય પર, લોકો શુભેચ્છાઓ અને શુભેચ્છાઓ મોકલીને શુભેચ્છા પાઠવે છે. પૂર્વ પાકિસ્તાન (આજે બાંગ્લાદેશ) માં પાકિસ્તાની સેનાના કમાન્ડર લેફ્ટનન્ટ જનરલ એએકે નિયાઝીએ ભારતના પૂર્વ આર્મી કમાન્ડર લેફ્ટનન્ટ જનરલ જગજીત સિંહ અરોરા સમક્ષ આત્મસમર્પણ કર્યું. ૧૬ ડિસેમ્બરની સાંજે, જનરલ નિયાઝીએ શરણાગતિના કાગળો પર હસ્તાક્ષર કર્યા. ભારત યુદ્ઘ જીત્યું. દર વર્ષે આપણે આ દિવસને વિજય દિવસ તરીકે ઉજવીએ છીએ.
ભારત પર હવાઈ હુમલા પછી યુદ્ઘ શરૂ થયું હતું. ઘણા વર્ષો સુધી પૂર્વ પાકિસ્તાનમાં આઝાદીની ચળવળ ચાલી રહી હતી, જેને દબાવવા સામાન્ય બંગાળીઓ પર પાકિસ્તાની સૈનિકો દ્વારા ભારે અત્યાચાર ગુજારવામાં આવતો હતો. આ દરમિયાન ભારતે પણ આ આંદોલનનું સમર્થન કર્યું, જેનાથી નારાજ થઈને પાકિસ્તાને ૩ ડિસેમ્બર, ૧૯૭૧માં રોજ ભારતીય વાયુસેનાના ૧૧ સ્ટેશનો પર હુમલો કર્યો. જેના કારણે આ બાંગ્લાદેશની આઝાદીની ચળવળ ભારત પાકિસ્તાન યુદ્ઘમાં ફેરવાઈ ગઈ. ભારતના વડા પ્રધાન, ઈન્દિરા ગાંધીએ મધ્યરાત્રિએ યુદ્ઘની દ્યોષણા કરી, આખા દેશને ઓલ ઈન્ડિયા રેડિયો દ્વારા આ હુમલાની જાણ કરી. યુદ્ઘના ભાગ રૂપે, ઈન્દિરા ગાંધીએ ભારતીય સેનાને ઢાકા તરફ કૂચ કરવાનો આદેશ આપ્યો અને ભારતીય વાયુસેનાએ પશ્યિમ પાકિસ્તાનમાં મહત્વપૂર્ણ થાણા અને એરપોર્ટ પર બોમ્બમારો શરૂ કર્યો. ભારતે આ યુદ્ઘ જીતવા માટે ૪ ડિસેમ્બરે ઓપરેશન ટ્રાઇડેન્ટ શરૂ કર્યું હતું. આ ઓપરેશનમાં જયાં ભારતીય નેવીએ બંગાળની ખાડીમાં પાકિસ્તાનને ઘેરી લીધું હતું, તો બીજી તરફ પશ્ચિમ પાકિસ્તાનની સેનાએ પણ લડત આપી હતી. ભારતીય નૌકાદળે ૫ ડિસેમ્બરે કરાચી બંદર પર બોમ્બમારો કરીને નેવલ હેડકવાર્ટર અને બંદરને સંપૂર્ણ રીતે નષ્ટ કરી નાખ્યું. ભારતીય સૈનિકો પોતાની બહાદુરીથી દરેક મોરચે પાકિસ્તાની સૈનિકોને પાછળ ધકેલી રહ્યા હતા. આ યુદ્ઘમાં સૌથી મોટો વળાંક ત્યારે આવ્યો જયારે ભારતીય વાયુસેનાએ ઢાકામાં પાકિસ્તાની ગવર્નરના દ્યર પર ૧૪ ડિસેમ્બરે હુમલો કરીને તેને સંપૂર્ણ રીતે નષ્ટ કરી દીધું અને હુમલાથી ડરી ગયેલા રાજયપાલે તમામ મુખ્ય અધિકારીઓ સાથે પોતાના પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું.
૧૬ ડિસેમ્બરની સવારે શું થયું? જનરલ જેકબને માણેકશા તરફથી શરણાગતિની તૈયારી કરવા તાત્કાલિક ઢાકા પહોંચવાનો સંદેશ મળ્યો. તે સમયે જેકબની હાલત બગડતી જતી હતી. ભારત પાસે માત્ર ત્રણ હજાર સૈનિકો હતા અને તે પણ ઢાકાથી ૩૦ કિ.મી. દૂર. બીજી તરફ પાકિસ્તાની સેનાના કમાન્ડર લેફ્ટનન્ટ જનરલ એએકે નિયાઝીના ઢાકામાં ૨૬ હજાર ૪૦૦ સૈનિકો હતા. ભારતીય સેનાએ સંપૂર્ણ રીતે યુદ્ઘ પર કબજો જમાવી લીધો. ભારતના પૂર્વ આર્મી કમાન્ડર જગજીત અરોરા તેના ક્રૂ સાથે બે કલાકમાં ઢાકા ઉતરવાના હતા અને યુદ્ઘવિરામ ટૂંક સમયમાં સમાપ્ત થવાનો હતો. જેકબના હાથમાં કંઈ નહોતું. જેકબ નિયાઝીના રૂમમાં પ્રવેશ્યો ત્યારે ત્યાં મૌન હતું. શરણાગતિનો દસ્તાવેજ ટેબલ પર રાખવામાં આવ્યો હતો.
એવું પણ જાણવા મળે છે કે, ભારતીય દળોએ પશ્ચિમ બંગાળ, મેઘાલય અને ત્રિપુરાની બાજુથી પૂર્વ પાકિસ્તાન પર હુમલો કર્યો. ભારતીય નૌકાદળે પણ સફળતાપૂર્વક પશ્યિમ પાકિસ્તાનને મદદ કરતા અટકાવ્યું. ૧૦ ડિસેમ્બરના રોજ, ભારતીય ગુપ્તચરોને જાણવા મળ્યું કે યુએસએ પાકિસ્તાનને મદદ કરવા માટે વિયેતનામ નજીક ટોંકિનના અખાતમાંથી તેનો સાતમો પરમાણુ સંચાલિત કાફલો રવાના કર્યો છે, જેમાં ૭૦ લડવૈયાઓ અને બોમ્બરોનો સમાવેશ થાય છે. નિકસને બ્રિટિશ નૌકાદળને પણ તેની સાથે જોડાવા માટે મનાવી લીધું. પરંતુ તે જ સમયે તેઓ રશિયન પરમાણુ સબમરીન અને કાફલાઓથી ઘેરાયેલા હતા. અમેરિકા અને બ્રિટને સ્વીકાર્યું કે તેઓને ખૂબ મોડું થઈ ગયું છે.
જયારે ભારતનો વિજય થયો ત્યારે બીજી તરફ ઈન્દિરા ગાંધી સંસદ ભવનમાં તેમની ઓફિસમાં ટીવી ઈન્ટરવ્યુ આપી રહ્યા હતા. ત્યારે જનરલ માણેકશાએ તેમને બાંગ્લાદેશમાં શાનદાર જીતની જાણકારી આપી હતી. ઈન્દિરા ગાંધીએ ઘોંઘાટ વચ્ચે લોકસભામાં જાહેરાત કરી કે ભારત યુદ્ઘ જીતી ગયું છે. ઈન્દિરા ગાંધીના નિવેદન બાદ આખું સદન ઉજવણીમાં ડૂબી ગયું હતું.(૩૦.)
જયારે નિયાઝીની આંખોમાં આવ્યા આંસુ...
લેફ્ટનન્ટ જનરલ જગજીત સિંહ અરોરા ૧૬ ડિસેમ્બર ૧૯૭૧દ્ગક સાંજે ૪.૩૦ વાગ્યે હેલિકોપ્ટર દ્વારા ઢાકા એરપોર્ટ પર ઉતર્યા હતા. અરોરા અને નિયાઝી એક ટેબલની સામે બેઠા અને બંનેએ આત્મસમર્પણ દસ્તાવેજ પર સહી કરી. નિયાઝીએ પોતાની રિવોલ્વર જનરલ અરોરાને આપી. નિયાઝીની આંખોમાં આંસુ આવી ગયા. સ્થાનિક લોકો નિયાઝીને મારવા તૈયાર હોય તેવું લાગી રહ્યું હતું, પરંતુ ભારતીય સેનાના વરિષ્ઠ અધિકારીઓએ નિયાઝીને સુરક્ષિત બહાર કાઢ્યો હતો.
૯૩ હજાર યુદ્ઘ કેદીઓની આઝાદીઃનિકસને પાકિસ્તાનને ટેકો આપવાનો પ્રયાસ કર્યો
આ યુદ્ઘમાં પાકિસ્તાનની હાર સાથે ભારતે પાકિસ્તાની સેનાના ૯૩ હજાર યુદ્ઘ કેદીઓને મુકત કર્યા હતા. જયારે અમેરિકા તેને સંપૂર્ણ સમર્થન આપી રહ્યું હતું ત્યારે પણ પાકિસ્તાન યુદ્ઘમાં હાર્યું હતું. જેને ભારત માટે મોટી ઉપલબ્ધિ માનવામાં આવી હતી.
એજ રીતે થોડાં વર્ષો પહેલાં જાહેર કરાયેલા અમેરિકન ઇતિહાસના દસ્તાવેજો દર્શાવે છે કે યુદ્ઘ ફાટી નીકળ્યું ત્યારે અમેરિકાના પ્રમુખ રિચર્ડ નિકસને તેમના સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટ હેનરી કિસિંજરને ફોન કરીને પૂછ્યું હતું કે 'પાકિસ્તાન કેવી રીતે બચાવી શકાય', જયારે નિકસન માનતા હતા કે 'પાકિસ્તાને ભારતને યુધ્ધ માટે ઉશ્કેરવાનું કામ કર્યું હતું. આવી સ્થિતિમાં ઈન્દિરા ગાંધીએ તેમના વિદેશ મંત્રી સવર્ણ સિંહને મોસ્કો મોકલ્યા અને ૯ ઓગસ્ટ ૧૯૭૧માં રોજ સોવિયેત સંઘ સાથે ઈન્ડો-સોવિયેત શાંતિ મિત્રતા અને સહયોગ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા. જયારે યુદ્ઘ શરૂ થયું, ત્યારે નિકસન હજુ પણ પાકિસ્તાનને મદદ કરવા માંગતા હતા અને કિસિંજરને ફ્રાન્સ, ચીન અને કેટલાક પશ્યિમ એશિયાના દેશો સાથે વાત કરવા કહ્યું જેથી તેઓ પાકિસ્તાનને મદદ કરવા માટે ફાઇટર જેટ મોકલી શકે.
પ્રશાંત બક્ષી
મો.૭૯૯૦૫૫૮૪૬૯
.png)
મુખ્ય સમાચાર
સૌરાષ્ટ્ર કચ્છ
સમાચાર ગુજરાત
દેશ-વિદેશ
ખેલ-જગત
ફિલ્મ જગત