Gujarati News

 નવી દિલ્હીઃ કાચા તેલની આતરાષ્ટ્રીય કિંમતોમાં ઘટાડો થયો છે, પણ એટલો ઘટાડો પેટ્રોલ-ડીઝલની કિંમતમાં નથી થયો. એવામાં વપરાશકર્તા વિચારમાં પડી ગયા છે કે જ્યારે ચાર વર્ષ પહેલા પેટ્રોલ-ડીઝલની કિંમતનું નિર્ધારણ બજારના હિસાબે કરવામાં આવ્યું અને તે પ્રમાણે જ્યારે ક્રૂડ ઓઈલ મોંઘું થયું તો પેટ્રોલ-ડીઝલની કિંમત વધારી દેવામાં આવી હતી તો હવે જ્યારે ભાવમાં ઘટાડો થયો છતાં તેની સરખામણીમાં પેટ્રોલ-ડીઝલનો ભાવ કેમ નથી ઘટી રહ્યો. આવો જાણીએ આનો જવાબ.

ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત 3 ઓક્ટોબર 86.70 ડૉલર પ્રતિ બેરલના સર્વોચ્ચ સ્તર પર હજુ 30 ટકા ઘટાડીને પ્રતિ બેરલ 60 ડૉલર નીચું આવ્યું છે. જોકે, આ દરમિયાન દેશમાં ડીઝલ અને પેટ્રોલની કિંમતોમાં માત્ર 7થી 11 ટકાનો ઘટાડો થયો છે.

ઓઈલ કંપનીઓ ડીઝલ-પેટ્રોલના ગેટ કિંમતો નક્કી કરે છે. આ એ કિંમત હોય છે જે ઓઈલ રિફાઈનરીઝ પેટ્રોલ-ડીઝલના રિટેલર્સથી વસૂલે છે. ગેટ પ્રાઈસિઝ સંબંધિત પક્ષ (15 દિવસ)માં કાચા તેલની આતરાષ્ટ્રીય કિંમતો, આ દરમિયાન ડૉલરની સરખામણીમાં રુપિયાની કિંમત, કાચા તેલની પરિવહન, તેના ઈન્શ્યોરન્સ અને અન્ય ખર્ચાને ધ્યાનમાં રાખીને નક્કી કરવામાં આવે છે. જેમાં કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોના ટેક્સ અને ડીલરોના કમિશન મળીને જે કિંમત બને છે, એ કિંમત પર પેટ્રોલ-ડીઝલના વપરાશકર્તાઓને મળે છે. આ કિંમત પ્રતિદિન નક્કી થાય છે.

ઉપભોક્તાઓને કાચા લેતમાં ઘટાડો થવા છતાં આંશિક લાભ જ મળે છે, કારણ કે દેશની તેલ કંપનીઓ કાચા તેલની પાછલા 15 દિવસની સરેરાશ આંતરાષ્ટ્રીય કિંમતોના આધારે પેટ્રોલ-ડીઝલની કિંમતો નક્કી થાય છે. માટે હાલના દિવસોમાં આંતરાષ્ટ્રીય બજારમાં કાચા તેલની કિંમતમાં થયેલો ઘટાડાનો ફાયોદ આવનારા કેટલાક દિવસમાં મળશે. જોકે, કાચા તેલની સરખામણીમાં પેટ્રોલ ડિઝલની કિંમતમાં ઓછા ઘટાડાના કારણે એ પણ છે કે કાચા તેલમાં મોટા ઘટાડાના સમયે તેલ કંપનીઓ પોતાનો નફો વધારી દે છે.

8 ઓક્ટોબરથી 9 નવેમ્બર વચ્ચે ગેટ પ્રાઈઝ 10 ટકા ઘટી, પણ તેલની આતરાષ્ટ્રીય કિંમતોના આધારે નક્કી થયેલી બેંચમાર્ક પ્રાઈઝ અને રુપિયાનું મૂલ્ય 22 ટકા ઘટ્યું છે. એટલે કે દર ડૉલરે રુપિયો 22 ટકા મજબૂત થયો. નોંધનીય છે કે ડીલરોને જે કિંમત પર ડીઝલ મળે છે, તેનાથી માત્ર 4.5 ટકાનો ઘટાડો કરાયો જ્યારે બેંચમાર્ક રેટ 11.5 ટકા ઘટ્યો. એનો મતલબ એવો છે કે ઓઈલ કંપનીઓનો નફો પ્રતિ લીટર પેટ્રોલ મુજબ વધીને 4.98 રુપિયા જ્યારે પ્રતિ લીટર ડીઝલ પર વધીને 3.03 રુપિયા થઈ ગયો છે.

પાછલા મહિને જ્યારે તેલની કિંમતોમાં સખત વધારો થયો તો સરકારના નિર્દેશ પર સાર્વજનિક ક્ષેત્રની તેલ કંપનીઓએ 1 રુપિયો પ્રતિ લિટર ઘટાડો કર્યો. જેમાં તેલ કંપનીઓને જેટલું નુકસાન થયું, તેની વસૂલીનો સમય આવી ગયો છે. સાથે જ તેલ કંપનીઓના નિયંત્રણથી છૂટ મળવાના અત્યાર સુધીના 4 વર્ષમાં ઘણી તક આવી જ્યારે દેશની તેલ કંપનીઓએ આંતરાષ્ટ્રીય કિંમતોના આધારે નહીં બનાવીને તેલની કિંમતો નક્કી કરાવમાં થોડી નરમાશ રાખી, ખાસ કરીને ચૂંટણી દરમિયાન. ભલે ત્યારે આંતરાષ્ટ્રીય સ્તર પર તેલની કિંમત વધી કે ઘટી હોય.