Gujarati News

નવી દિલ્‍હી,તા. ૧૯: વિશ્વની સૌથી મોંઘી ચૂંટણી ભારતમાં યોજાય છે. આ સમયગાળા દરમિયાન રાજકીય પક્ષો પાણીની જેમ પૈસા ખર્ચે છે. જો આપણે ગ્રામ પંચાયતથી લઈને લોકસભા સુધીની ચૂંટણીઓ માટેનો એક વખતનો ખર્ચ ઉમેરીએ તો તે રૂ. ૧૦ લાખ કરોડને પાર કરે છે.

સેન્‍ટર ફોર મીડિયા સ્‍ટડીઝ અનુસાર, જો એક સપ્તાહમાં તમામ ચૂંટણીઓ કરાવવામાં આવે અને પક્ષો ચૂંટણી અનુશાસનનું પાલન કરે તો ૩ થી ૫ લાખ કરોડ રૂપિયાની બચત થઈ શકે છે. સંસ્‍થાના જણાવ્‍યા અનુસાર ૨૦૨૪ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ૧.૨૦ લાખ કરોડ રૂપિયા ખર્ચ થવાની ધારણા છે. આનો સૌથી મોટો ભાગ ઉમેદવારોના પ્રચાર પ્રચારનો રહેશે.

દેશભરમાં વિધાનસભાની ૪,૫૦૦ બેઠકો છે. તેમની ચૂંટણી એક વખત કરાવવાનો ખર્ચ ૩ લાખ કરોડ રૂપિયા છે. મહાનગરપાલિકામાં કુલ ૫૦૦ બેઠકો છે. તેમની ચૂંટણી પાછળ એક લાખ કરોડ રૂપિયા ખર્ચવામાં આવે છે. ૬૫૦ જિલ્લા પરિષદની બેઠકો, ૭,૦૦૦ મંડલ બેઠકો અને ૨.૫ લાખ ગ્રામ પંચાયતની બેઠકો માટે લગભગ રૂ. ૪.૩૦ લાખ કરોડનો ખર્ચ થાય છે.

લોકસભા ચૂંટણીમાં ઉમેદવાર ૫૦ લાખથી ૭૦ લાખ રૂપિયા સુધીનો ખર્ચ કરી શકે છે. જો કે તે કયા રાજયમાંથી ચૂંટણી લડે છે તેના પર નિર્ભર છે. અરુણાચલ પ્રદેશ, ગોવા અને સિક્કિમ સિવાયના અન્‍ય તમામ રાજયોમાં (ખર્ચ મર્યાદા રૂ. ૫૪ લાખ), ઉમેદવાર પ્રચાર માટે વધુમાં વધુ રૂ. ૭૦ લાખનો ખર્ચ કરી શકે છે. આ મર્યાદા દિલ્‍હી માટે ૭૦ લાખ અને અન્‍ય કેન્‍દ્રશાસિત પ્રદેશો માટે ૫૪ લાખ છે. વિધાનસભા ચૂંટણી માટે મહત્તમ ખર્ચ મર્યાદા રૂ. ૨૦ લાખથી રૂ. ૨૮ લાખની વચ્‍ચે છે.

સુરસાના મોંની જેમ ચૂંટણી ખર્ચ દિન પ્રતિદિન વધી રહ્યો છે અને છેલ્લી ચૂંટણીમાં રૂ.૫૫૦ અબજ સુધી પહોંચી ગયો છે. જો છેલ્લી પાંચ ચૂંટણીઓની સરખામણી કરીએ તો આ ખર્ચ પાંચ ગણાથી વધુ વધી ગયો છે. ૧૯૯૯માં લગભગ ૧૦૦ કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્‍યો હતો.

વર્ષ ૨૦૨૩માં પાંચ રાજયોની વિધાનસભા ચૂંટણી પર ચૂંટણી પંચ દ્વારા રજૂ કરવામાં આવેલા રિપોર્ટ અનુસાર આ સમયગાળા દરમિયાન ૧૭૬૦ કરોડ રૂપિયાથી વધુ રકમ જપ્ત કરવામાં આવી છે. આ રકમ છેલ્લી જપ્તી કરતા સાત ગણી વધારે છે. (૨૨.૫)

રાજય વિધાનસભા ચૂંટણી રકમ

તેલંગાણા રૂ. ૬૫૯.૨ કરોડ

રાજસ્‍થાન રૂ. ૬૫૦.૭ કરોડ

મધ્‍યપ્રદેશ રૂ. ૩૨૩.૭ કરોડ

છત્તીસગઢ રૂ. ૭૬.૯ કરોડ

મિઝોરમ રૂ. ૪૯.૬ કરોડ