નવી દિલ્હી તા. ૧૩ : વૈશ્વિક સ્તરે ઉર્જા સંકટની અસર ઇંધણની કિંમતોમાં ભારે વધારા રૂપે દેખાઇ રહી છે. એશિયા, યુરોપ અને અમેરિકામાં કોલસો, કુદરતી ગેસ અને ક્રુડ ઓઇલની કિંમતો રેકોર્ડ સ્તરે છે. તેના કારણે વિશ્વભરના લોકોને મોંઘવારીનો સામનો કરવાનો વારો આવ્યો છે તો કેટલીય મીલ-ફેકટરીઓ બંધ થવાનું જોખમ ઉભુ થવા લાગ્યું છે.
વિશ્વમાં ઉર્જાની સંકટ ઉદભવતા તેની અસર ઇંધણના ભાવમાં તીવ્ર વધારોના રૂપમાં જોવા મળી છે. એશિયા, યુરોપ અને અમેરિકામાં કોલસા, નેચરલ ગેસ અને ક્રૂડ ઓઇલના ભાવ આસમાને પહોંચ્યા છે.જેના લીધે દુનિયાના લોકો મોંઘવારીનો સામનો કરી રહ્યા છે, તેથી ઘણી મિલ ફેકટરીઓ બંધ થવાની દહેશત ઉભી થઇ છે.
વિશ્વમાં જાન્યુઆરીથી ગેસની સરેરાશ કિંમત ૨૫૦ ટકા વધી છે. પરંતુ ગેસના ભાવમાં સૌથી મોટો વધારો યુરોપિયન દેશોમાં થયો છે. યુરોપમાં જાન્યુઆરીની સરખામણીમાં ઓકટોબરમાં ગેસના ભાવમાં છ ગણો વધારો થયો છે. યુરોપ તેની જરૂરિયાતનો ૩૫ ટકા ગેસ રશિયામાંથી આયાત કરે છે, તેથી રશિયામાં ગેસની કિંમતમાં વધારાના કારણે યુરોપમાં પણ ભાવ વધ્યા છે.
છેલ્લા કેટલાક સપ્તાહમાં યુરોપિયન યુનિયનના દેશોમાં વીજળીના દરોમાં ભારે ભાવ વધારો જોવા મળ્યો છે. સ્પેનમાં ભાવ ત્રણ ગણા થઈ ગયા છે. ભાવ વધારાના લીધે યુરોપમાં આવનાર દિવસો માટે મુશ્કેલી સર્જી શકે છે. શિયાળામાં વીજળીની માંગ સૌથી વધુ હોય છે. એશિયન દેશોમાં પણ ઈંધણના ભાવમાં વધારો થયો છે.
ઉર્જા અને વીજળીની કટોકટીના લીધે યુકેમાં જાન્યુઆરીની સરખામણીમાં ઓકટોબરના બીજા સપ્તાહ સુધીમાં ગેસના ભાવમાં ૬૦૦ ટકાનો વધારો થયો છે. જાન્યુઆરીમાં ગેસના એક યુનિટની કિંમત ૫૦ પેન્સ હતી, પરંતુ હવે તેની કિંમત ૪૦૦ પેન્સ છે. એ જ રીતે બ્રિટનમાં પેટ્રોલની કિંમત ૧૩૬.૫ પેન્સ પ્રતિ લિટર પર પહોંચી ગઈ છે.
યુકેના નિષ્ણાતો ઈંધણના ભાવમાં વધારાને કારણે કેટલીક કંપનીઓ બંધ થવાની ધારણા કરી રહ્યા છે. યુકેમાં ચાર લોકોના પરિવારનો ખર્ચ ડિસેમ્બર સુધીમાં £ ૧,૮૦૦ વધશે. એક મીડિયા સંસ્થાએ તેના સંશોધનમાં જોયું કે સુપરમાર્કેટની ખાદ્ય ચીજો ૪૪ ટકા મોંઘી થઈ છે
શ્રીલંકામાં, સાડા ૧૨ કિલોગ્રામ વજનના એલપીજી સિલિન્ડરની કિંમત બમણી થઈ ગઈ છે. ૧૧ ઓકટોબરે એલપીજી સિલિન્ડરની કિંમત વધીને ૨૬૫૭ રૂપિયા થઈ ગઈ છે, સરકાર દ્વારા આવશ્યક ચીજવસ્તુઓની કિંમત મર્યાદા નાબૂદ કરવાની જાહેરાત બાદ સ્થિતિ વધુ નાજુક બની છે
બળતણના ભાવમાં વધારો પરિવહન ખર્ચ પર અસર કરે છે. તેના પરિણામે શ્રીલંકામાં દૂધ જેવી આવશ્યક ચીજવસ્તુના ભાવ પ્રતિ લિટર ૧૨૦૦ રૂપિયા સુધી પહોંચી ગયા છે. સોશિયલ મીડિયા પર લોકોએ ભાવ નાબૂદ કરવાની માંગ સાથે પોતાની નારાજગી વ્યકત કરી છે.
૩૦ એપ્રિલથી ઓગસ્ટ સુધી પાકિસ્તાનમાં ગેસના ભાવમાં ૩૦ ટકાનો વધારો થયો. અત્યારે પાકિસ્તાનમાં ૧૧.૮ કિલો એલપીજી સિલિન્ડરની કિંમત ૨૦૦૦ રૂપિયાથી વધુ છે. પાકિસ્તાનમાં પેટ્રોલની કિંમતમાં ૧૨૭ રૂપિયા પ્રતિ લીટરથી વધુનો વધારો થયો છે. હાઇ સ્પીડ ડીઝલની કિંમત ૧૨૨ રૂપિયા પ્રતિ લિટર અને કેરોસીનની કિંમત ૯૯ રૂપિયાથી વધુ છે.
પાકિસ્તાનમાં ફુગાવાની સ્થિતિ એ છે કે આ વર્ષે ઘઉંનો ભાવ વધીને ૬૦ રૂપિયા પ્રતિ કિલો થયો છે. પાકિસ્તાની મંત્રીએ લોકોને ચામાં ઓછી ખાંડ નાખવાની અને ઓછી રોટલી ખાવાની સલાહ આપવાની છે. પાકિસ્તાન સંચાલિત કાશ્મીર અને ગિલગિટ-બાલ્ટિસ્તાન બાબતોના સંઘીય મંત્રી અલી અમીન ગાંડાપુરે સ્વીકાર્યું કે વૈશ્વિક સ્તરે ઇંધણના ભાવમાં વધારો થયો છે.
ઝેંગઝોઉ કોમોડિટી એકસચેન્જ પર પ્રતિ ટન કોલસાની કિંમત વધીને ૨૩૩.૬ રૂપિયા થઈ ગઈ. કોલસાની અછત અને તેના રેકોર્ડ ઉંચાઇ પર છે ભાવ ઘણા પ્લાન્ટ્સ માટે સમસ્યા ઉભી કરી રહ્યા છે. ૬૦ થી વધુ કોલસાની ખાણો ભારે વરસાદ અને કોલસાની કટોકટી ઉભી થવાને કારણે બંધ થતાં ગેસ અને તેલની માંગ વધી. માંગમાં વધારો થવાને કારણે, તેમની કિંમતોમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.
ચીનમાં વીજ પુરવઠો પ્રભાવિત થયો છે. ચીનમાં આવશ્યક ચીજવસ્તુઓના વધતા ભાવને કારણે ચીનમાં ફુગાવો ૧૩ વર્ષમાં સૌથી વધુ છે.
કોલસા, ગેસ અને ક્રૂડ ઓઇલના ભાવમાં વધારા બાદ જાપાનમાં વીજળીનો દર વધ્યો. હવે તમારે પ્રતિ કિલોવોટ કલાક (એક યુનિટ) રૂપિયા ૩૩ ચૂકવવા પડશે. છેલ્લા નવ મહિનામાં વીજળીના ટેરિફનો આ સૌથી ઉચો ભાવ છે. આ સિવાય એલપીજી અને તેલના ભાવમાં વધારો થવાને કારણે ખાદ્ય ચીજો મોંઘી થઈ છે.
અમેરિકામાં મંગળવારે ક્રૂડ ઓઇલના ભાવ સાત વર્ષના રેકોર્ડને તોડીને ૮૦.૯ ડોલર પ્રતિ બેરલ પર પહોંચી ગયા. સિટીગ્રુપ ઇન્ક.એ ચોથા કવાર્ટરમાં તેલના ભાવ વધીને ઼ ૯૦ પ્રતિ બેરલ થવાની આગાહી કરી છે. વૈશ્વિક સ્તરે ક્રૂડ ઓઇલ પણ ૮૩.૮ ડોલર પ્રતિ બેરલની ત્રણ વર્ષની ઉંચી સપાટીએ પહોંચી ગયું છે.
કિંમતોમાં થયેલા વધારાની અમેરિકા પર હજુ સુધી કોઈ ખાસ અસર જોવા મળી નથી. પરંતુ ઉર્જા સંકટને ધ્યાનમાં રાખીને, વિશ્વમાં ક્રૂડ ઓઈલની દૈનિક માંગ ૨.૫ લાખથી વધીને સાડા સાત લાખ બેરલ થઈ શકે છે, જેના કારણે તેલના ભાવ વધુ વધી શકે છે.