Gujarati News

અમદાવાદ  તા.૧૯ : દર વર્ષે ૧૯મી એપ્રિલ વર્લ્‍ડ લિવર ડે તરીકે મનાવવામાં આવે છે, જે એક વૈશ્વિક પહેલ છે જેનો ઉદ્દેશ્‍ય  લિવરના સ્‍વાસ્‍થ્‍ય વિશે જાગળતિ લાવવા અને લિવર રોગ નિવારણને પ્રોત્‍સાહન આપવાનો છે. આ વર્ષે  વર્લ્‍ડ લિવર ડે ૨૦૨૪ની થીમ છે ‘જાગળત રહો, નિયમિત લિવર ચેક-અપ કરાવો અને ફેટી લિવરના રોગોને અટકાવો'  આ થીમ પ્રારંભિક તપાસ અને નિવારણના મહત્ત્વને રેખાંકિત કરે છે, ફેટી લિવર રોગ માટે વધતી જતી આરોગ્‍યની ચિંતા છે. તબીબી નિષ્‍ણાતો ભારતમાં નોન-આલ્‍કોહોલિક ફેટી લિવર ડિસીઝ (NFALD)ના ભયજનક વધારાને ઙ્કકાશિત કરે છે. એઇમ્‍સ અને એનસીબીઆઈ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા તાજેતરના અભ્‍યાસ દર્શાવે છે કે, NFALD દેશમાં ૩૮ટકા પુખ્‍ત વયના લોકો અને ૩૫.૪્રુ બાળકોને અસર કરે છે, જે ૨૫.૨્રુના વૈશ્વિક પ્રસાર દરને વટાવી જાય છે. અભ્‍યાસમાં એ પણ જાણવા મળ્‍યું છે કે, ડાયાબિટીસ (૫૫.૫્રુ-૫૯.૭્રુ), વજનવાળા અથવા મેદસ્‍વી (૬૪.૬્રુ-૯૫્રુ) અથવા મેટાબોલિક સિન્‍ડ્રોમ(૭૩્રુ) ધરાવતા લોકોમાં NFALD વધુ પ્રચલિત છે.

ગેસ્‍ટ્રો એન્‍ટ્રોલોજી ડો. પિનાકિન પટેલે જણાવ્‍યું છે કે, NFALDનો ઝડપી વધારો જીવનશૈલીના પરિબળો સાથે ગાઢ રીતે જોડાયેલો છે. સ્‍થૂળતા, નબળી રીતે નિયંત્રિત ડાયાબિટીસ અને બેઠાડુ આદતો આ આધુનિક રોગચાળામાં નોંધપાત્ર ફાળો આપે છે. NFALD મુખ્‍યત્‍વે પﾍમિી જીવનશૈલી અપનાવવાથી આવે છે, જે અતિશય કેલરીનું સેવન, બેઠાડું જીવન અને બિનઆરોગ્‍યઙ્ઘદ આહાર પસંદગી દ્વારા વર્ગીકળત થયેલું છે. મોટર વાહનો પરની વધેલી નિર્ભરતા, હોમ ડિલિવરી સેવાઓ અને મેટ્રોપોલિટન વિસ્‍તારોમાં વિસ્‍તરેલી મુસાફરીના સમય જેવા પરિબળોએ આ જીવનશૈલી રોગના વ્‍યાપમાં વધારો કર્યો છે.

મૂળ કારણો

સ્‍થૂળતા શરીરનું વધુ પડતું વજન, ખાસ કરીને કેન્‍દ્રીય ચરબીનું વિતરણ, એક મુખ્‍ય જોખમ પરિબળ છે.

ખરાબ રીતે નિયંત્રિત ડાયાબિટીસઃ હાઈ બ્‍લડ સુગર લેવલ NFALDના વિકાસ અને પ્રગતિમાં નોંધપાત્ર ફાળો આપે છે.

આહારના પરિબળોઃ કાર્બોહાઇડ્રેટ્‍સ, બિનઆરોગ્‍યપ્રદ ચરબી, જંક ફૂડ અને ખાંડયુક્‍ત પીણાંવાળા ખોરાકનું સેવન કરવાથી સ્‍થિતિ વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.

બેઠાડું જીવનશૈલીઃ શારીરિક પ્રવળત્તિનો અભાવ, બેઠાડું જીવનશૈલી NFALD કેસોના વધારામાં મુખ્‍ય ભૂમિકા ભજવે છે.

સામાન્‍ય લિવરના રોગો

હેપેટાઇટિસ વાયરલ હેપેટાઇટિસ, ખાસ કરીને હેપેટાઇટિસ બી અને સી, યકળત (લિવર)ને બળતરા અને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.

ફેટી લિવર રોગ : આ સ્‍થિતિ ત્‍યારે થાય છે જ્‍યારે યકળતમાં વધુ પડતી ચરબી જમા થાય છે, જેનાથી બળતરા અને ડાઘ થાય છે.

સિરોસિસ : સિરોસિસ એ યકળતના ડાઘ (ફાઇબ્રોસિસ)નો અંતનો તબક્કો છે, જે યકળતના રોગો અને પરિસ્‍થિતિઓના ઘણા સ્‍વરૂપો, જેમ કે હેપેટાઇટિસ અને ક્રોનિક મદ્યપાનને કારણે થાય છે.

લિવર કેન્‍સર : લિવર કેન્‍સર લિવર કોશિકાઓમાં ઉદ્દભવતા પ્રાથમિક કેન્‍સર તરીકે અથવા શરીરના અન્‍ય ભાગોમાંથી ફેલાતા ગૌણ કેન્‍સર તરીકે વિકસી શકે છે.

લિવરના સ્‍વાસ્‍થ્‍ય માટે નિવારક પગલાં

આલ્‍કોહોલનું સેવન મર્યાદિત કરોઃ વધુ પડતા આલ્‍કોહોલનું સેવન લિવરના કોષોને નુકસાન પહોંચાડે છે અને આલ્‍કોહોલિક લિવર રોગ તરફ દોરી જાય છે.

તંદુરસ્‍ત વજન જાળવોઃ સ્‍થૂળતા અને વધુ પડતી ચરબીનું સંચય ફેટી લિવર રોગ અને અન્‍ય યકળતની સ્‍થિતિઓનું જોખમ વધારે છે. સંતુલિત આહાર અને નિયમિત કસરત અપનાવવાથી સ્‍વસ્‍થ વજન જાળવી શકાય છે.

રસીકરણ : હેપેટાઇટિસ એ અને બી સામે રસીકરણ આ વાયરલ ચેપને અટકાવી શકે છે અને લિવરને નુકસાન થવાનું જોખમ ઘટાડી શકે છે.

જોખમી વર્તણૂકો ટાળોઃ નસમાં ડ્રગનો ઉપયોગ ટાળવો અને યોગ્‍ય સ્‍વચ્‍છતાનો અભ્‍યાસ કરવો. જેમ કે, નિયમિતપણે હાથ ધોવા, યકળતના ચેપને રોકવામાં મદદ કરી શકે છે.

નિયમિત ચેક-અપ કરાવોઃ નિયમિત મેડિકલ ચેક-અપ લિવરના રોગોને વહેલા શોધવામાં મદદ કરી શકે છે જ્‍યારે તેઓ વધુ વ્‍યવસ્‍થિત હોય