આઝાદી સમયના લોકસેવક અનિસ બેગમ કિડવાઈની આજે પુણ્યતિથી

જસદણ તા. ૧૬ :ઉત્કટ પ્રતિબદ્ઘતા સાથે ભારતીય રાષ્ટ્રીય ચળવળમાં ભાગ લેનાર અનિસ બેગમ કિડવાઈનો જન્મ ઉત્ત્।ર પ્રદેશના બારાબંકીમાં ઇ. સ. માં થયો હતો. શાયક વિલાયત અલી તેના પિતા હતા. અનિસ બેગમે શફી અહેમદ કિડવાઈ સાથે લગ્ન કર્યા હતાં. તેના પિતા વિલાયત અલી અને તેનો પતિ બંને સ્વતંત્રતા સેનાની હતા. તેના પતિ અને દિયર, રફી અહમદ કિડવાઈ, બંને ભારતીય રાષ્ટ્રીય ચળવળના નેતાઓ હતા, અનિસ કિડવાઈ પરિવારને બ્રિટિશ પોલીસની જોહુકમી નો સામનો કરવો પડ્યો; કુટુંબના કમાતા સભ્યો પ્રતિબદ્ઘ રાજકીય સક્રિયતાની તરફેણમાં નોકરી છોડી દેતાં તેમને આર્થિક મુશ્કેલીઓ પણ હતી. તેમછતાં, રાજય દમન કે નાણાકીય મુશ્કેલીઓથી તેની પ્રતિબદ્ઘતા ઓછી થઈ શકી નહોતી. અનીસ બેગમ કિડવાઈને દેશના ભાગલાથી ભારે દુખ થયું હતું.તેમના પતિ શફી અહમદ કિડવાઈ, જેમણે હિન્દુઓ અને મુસ્લિમોમાં સુમેળ માટે કામ કર્યું હતું અને રાષ્ટ્રના ભાગલાનો વિરોધ કર્યો હતો, તે સાંપ્રદાયિક તત્વો દ્વારા માર્યા ગયા.આટલી મોટી ખોટ હોવા છતાં, પતિના નિધન પછી દિલ્હીમાં મહાત્મા ગાંધી સાથેની બેઠકએ તેમને સુભદ્રા જોશી, મૃદુલા સારાભાઇ અને આવા અન્ય મહિલા નેતાઓ સાથે મળીને ગાંધીજીના માર્ગદર્શન હેઠળ,ઙ્ગ દેશના ભાગલાને કારણે તેણીની જેમ પીડાતા મહિલાઓને મદદ કરવા પ્રેરણા મેળવી હતી. તેમણે પીડિતો માટે બચાવ અને રાહત શિબિરો શરૂ કરવામાં અને ચલાવવામાં મદદ કરી. તેઓ તેને સ્નેહથી 'અનિસ આપા'(બહેન અનિસ) બોલાવતા. આઝાદી પછી, તે ૧૯૫૭ માં રાજયસભાના સભ્ય બન્યા. જે પદવી તેમણે ૧૯૬૮ સુધી રાખી હતી. તેમણે તેમના પુસ્તક 'આઝાદી કી ચાંહો મેં'માં દેશના ભાગલાના ક્રૂર અનુભવો લખ્યા હતા. તેણીએ 'ઝુલમ'અને 'અબ જિનકે દેખને'પુસ્તકો પણ લખ્યા, જેમાં તેમણે સાંપ્રદાયિક શકિતઓની ક્રૂરતાનું વર્ણન જાહેર કર્યું હતું. તેમણે ૧૯૭૬ માં 'નજરે ખુશ ગુઝરે'નિબંધસંગ્રહ પણ પ્રકાશિત કર્યો હતો. તેમની સાહિત્યિક કુશળતાને ભારત સરકારે માન્યતા આપી તેણીને સાહિત્ય કલા પરિષદના એવોર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યાં હતા.  રાજનીતિ, સાહિત્ય અને લોકસેવામાં એક સાથે સફળ રહી ચૂકેલા મહિલા અનિસ બેગમ કિડવાઈનું ૧૬ જુલાઈ, ૧૯૮૨ ના રોજ અવસાન થયું.(