ખર્ચ ઘટાડવા અને મોંઘી લોન લેવા માટે મજબૂર કરી રહી છે મોંઘવારી
જાણો માંગ ઘટવા છતાં કેવી રીતે વધી રહી છે મોંઘવારી ? : છેલ્લા એક વર્ષમાં રહેવા, આવવા-જવા અને અન્ય ખર્ચાઓમાં ૫૦ ટકા વધારો થયો છે : ૦.૪૦% રિઝર્વ બેંકે રેપો રેટ વધાર્યોઃ જેણે બેંકો માટે લોન મોંઘી કરી
નવી દિલ્હી,તા. ૧૯: વધતી જતી મોંઘવારી સામાન્ય અને દરેક માટે મુશ્કેલીનું કારણ બની ગઈ છે. સામાન્ય રીતે એવું માનવામાં આવે છે કે જયારે માંગ વધુ હોય છે અને પુરવઠો ઓછો હોય છે, ત્યારે ફુગાવો વધે છે, પરંતુ તાજેતરના સમયમાં જથ્થાબંધ અને છૂટક ફુગાવાના ડેટાએ નિષ્ણાતોને પણ આશ્ચર્યચકિત કર્યા છે. પુરવઠા કરતાં માંગ ઓછી હોય ત્યારે પણ કેટલાક વિસ્તારોમાં ફુગાવો ઝડપથી વધ્યો છે.
આટલું જ નહીં, એક તરફ નાના વેપારીઓ જથ્થાબંધ મોંઘવારીથી પરેશાન છે, તો બીજી તરફ છૂટક મોંઘવારી ગ્રાહકો માટે પડકાર બની રહી છે. મોંઘવારીનો સામનો કરવા માટે રિઝર્વ બેંકે પણ દરો વધારવાનું શરૂ કરી દીધું છે, જેના કારણે આર્થિક ગતિમાં ઘટાડો થવાની આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે.
આર્થિક વિશ્વમાં, એવું માનવામાં આવે છે કે જયારે માંગ વધુ હોય છે અને પુરવઠો ઓછો હોય છે, ત્યારે ફુગાવો વધે છે. જો આપણે આ વર્ષના માર્ચ મહિનાના ઈન્ડેક્સ ઓફ ઈન્ડસ્ટ્રીયલ પ્રોડક્શન (IIP) ડેટા પર નજર કરીએ તો, કન્ઝ્યુમર પ્રોડક્ટ્સ અને સંલગ્ન કેટેગરીમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે, જયારે અન્યમાં વધારો થયો છે. આનો સીધો અર્થ એ છે કે ઉપભોક્તા ખર્ચમાં ઘટાડો થયો છે. એટલે કે માંગમાં ઘટાડો થયો છે.
તેવી જ રીતે, રિઝર્વ બેંકના કન્ઝ્યુમર સર્વે (CCS) ડેટા અનુસાર, માર્ચ માટે કિંમતોમાં વધારો સપ્ટેમ્બર અને ડિસેમ્બર ૨૦૧૩ જેટલો જ છે. જયારે હાલમાં ગ્રાહકોની ખરીદશક્તિ વધુ ઘટી છે અને આવક અને રોજગાર અંગેની સંભાવનાઓ પણ સૌથી નીચા સ્તરે છે. હવે માંગમાં ઘટાડાને કારણે મોંઘવારી વધવાની વાત નિષ્ણાતોને પણ આﾍર્યજનક છે.
મેન્યુફેક્ચરિંગ અને સર્વિસ સેક્ટર માટે PMI ઇન્ડેક્સ જુલાઈ અને ઓગસ્ટ ૨૦૨૧ થી સતત વૃદ્ધિના માર્ગ પર છે. તે જ સમયે, આરબીઆઈના ડેટા અનુસાર, ઉદ્યોગ તેની કુલ ક્ષમતાના ૭૨.૪ ટકાનો ઉપયોગ કરી રહ્યો છે, જે ૨૦૧૩ પછી સૌથી વધુ છે. તે સમયે તે ૭૩.૭ ટકા હતો. નિષ્ણાતો કહે છે કે જો ઉત્પાદન ક્ષમતા ૧૩ વર્ષની ટોચે છે, માંગમાં ઘટાડો થયો છે, તો પછી યુક્રેન-રશિયા સંકટને કારણે આંતરરાષ્ટ્રીય કિંમતોમાં વધારાને કારણે ભારત મોંઘવારી કેવી રીતે ચાલુ રાખી શકે છે. તેમનું કહેવું છે કે આ માટે મોટા ડેટાની જરૂર પડશે.
એપ્રિલમાં છૂટક ફુગાવો વધીને ૭.૭૯ ટકા થયો હતો, જે મે ૨૦૧૪માં નોંધાયેલા ૮.૩ ટકા પછી સૌથી વધુ છે. જયારે જથ્થાબંધ મોંઘવારી દર ૧૫ ટકાને વટાવી ગયો છે. ડેટા દર્શાવે છે કે ગયા વર્ષના મધ્યથી ખાદ્યપદાર્થો, આવાસ, પરિવહન અને આરોગ્ય સંભાળના ખર્ચમાં ૫૦ ટકાનો વધારો થયો છે. ફુગાવાએ એવા સમયે ભારતના ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગને ફટકો માર્યો હતો જયારે તેઓ હજુ પણ રોગચાળાના પરિણામે નોકરીની ખોટ અને પગારમાં કાપમાંથી બહાર આવ્યા ન હતા.
ઈંધણના ઊંચા ભાવે મોટાભાગની વસ્તુઓ અને સેવાઓના ભાવમાં વધારો કર્યો છે. ભૌગોલિક રાજકીય તણાવને કારણે વૈશ્વિક તેલના ભાવ બેરલ દીઠ ઼૧૦૦થી ઉપર વધી ગયા છે. દરમિયાન, રિઝર્વ બેંકે ૪ મેના રોજ રેપો રેટમાં ૪૦ બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો કરીને ૪.૪ ટકા કર્યો હતો. લોન લેવાનો ખર્ચ પણ વધ્યો છે. અર્થશાસ્ત્રીઓનું કહેવું છે કે આવશ્યક ચીજવસ્તુઓના ભાવમાં કોઈપણ વધારો લોકોને તેમની પ્રાથમિકતાઓમાં ઘટાડો કરવાની ફરજ પાડશે. નિષ્ણાતોને શંકા છે કે નાણાકીય નીતિ પુરવઠા આધારિત ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવામાં સક્ષમ હશે.
ફુગાવાએ પરિવારોને તેમના માસિક બજેટમાં સુધારો કરવા અને તેમની ખર્ચ કરવાની ટેવ બદલવાની ફરજ પાડી છે. જયારે ખોરાક, તેલ અને પરિવહન જેવી જરૂરિયાતોની કિંમતો વધે છે, ત્યારે મોટાભાગના ગ્રાહકો મનોરંજન અને મનોરંજન પર વિવેકાધીન ખર્ચ ઘટાડવાનું પસંદ કરે છે.