દેશમાં ચેક બાઉન્સના 35.16 લાખ કેસ પેન્ડીંગ: ઝડપી નિકાલ માટે સુપ્રિમકોર્ટનો નિર્દેશ : ગાઈડલાઈન જાહેર

કેન્દ્ર સરકારને ચેક બાઉન્સના 12 મહિનામાં એક જ વ્યક્તિ વિરુદ્ધ નોંધાયેલા વિવિધ કેસોના નિર્ણય અંગે કાયદાકીય જોગવાઈઓમાં યોગ્ય સુધારા કરવા કહેણ

 

નવી દિલ્હી : સુપ્રીમકોર્ટે ચેક બાઉન્સકેસોના ઝડપથી નિકાલ માટે ગાઈડલાઈન જાહેર કરી છે. આ સથે જ કોર્ટે કેન્દ્ર સરકારને ચેક બાઉન્સના 12 મહિનાની અંદર એક જ વ્યક્તિ વિરુદ્ધ નોંધાયેલા વિવિધ કેસોના નિર્ણય અંગે કાયદાકીય જોગવાઈઓમાં યોગ્ય સુધારા કરવા જણાવ્યું છે. શુક્રવારે મુખ્ય ન્યાયાધીશ એસ.એ. બોબડેની અધ્યક્ષતાવાળી પાંચ સભ્યોની બંધારણ બેંચે આ આદેશ આપ્યો છે.

દેશની વિવિધ કોર્ટમાં 31 ડિસેમ્બર 2019 સુધીમાં કુલ 2.31 કરોડ કેસ પેન્ડિંગ હતા, જેમાંથી 35.16 લાખ કેસ નેગોશીએબલ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ એક્ટની કલમ -138 હેઠળ ચેક બાઉન્સના કેસો છે. કોર્ટ આ મામલે સુઓમોટો કરીને સુનાવણી કરી રહી છે. ચેક બાઉન્સના કેસોના ઝડપી નિકાલ અંગે વિગતવાર સુનાવણી હાથ ધર્યા બાદ કોર્ટે ન્યાયમિત્ર, અન્ય પક્ષો, સરકાર અને આરબીઆઈના સૂચનો લીધા બાદ આ ગાઈડલાઈન જાહેર કરી છે.

સુપ્રીમ કોર્ટે દેશભરની હાઇકોર્ટના ચીફ જસ્ટીસને કાર્યવાહીની સૂચનાઓ આપવા વિનંતી કરી છે કે જો તેઓ કલમ -138 હેઠળ ચેક બાઉન્સ કેસની ફરિયાદને સારાંશ ટ્રાયલથી સારાંશ સુનાવણીમાં ફેરવે છે, તો તેમણે આદેશમાં આનું કારણ જણાવવું પડશે. જ્યારે આરોપી સંબંધિત મેજિસ્ટ્રેટ અધિકાર ક્ષેત્રની બહાર રહે છે, ત્યારે મેજિસ્ટ્રેટ ચેક બાઉન્સની ફરિયાદની તપાસ કરશે અને આરોપીઓ સામે કાર્યવાહી કરવા માટે પૂરતા આધાર છે તેવું ફાઇલ કરશે.યોગ્ય કેસોમાં મેજિસ્ટ્રેટ સાક્ષીઓની સુનાવણીનો આગ્રહ રાખ્યા વિના દસ્તાવેજોના આધારે તપાસ કરી શકે છે.

ખંડપીઠે હાઈકોર્ટોને કહ્યું કે તેઓ મેજિસ્ટ્રેટ્સને નિર્દેશ આપે કે એક જ વ્યવહાર સાથે સંબંધિત જુદા જુદા કેસોમાં એક કેસમાં સમન્સની સેવા તમામ કેસોમાં સમન્સની સેવા માનવામાં આવે. કોર્ટે કહ્યું કે તે વાત સાચી છે કે ટ્રાયલ કોર્ટને સમન્સ ઇશ્યૂ કરવા અંગેના આદેશ પર પુનર્વિચારણા કરવાનો અથવા પાછી ખેંચવાનો અધિકાર નથી, પરંતુ આ સુનાવણી અદાલતને કલમ-322 હેઠળ અધિકારક્ષેત્ર ન હોવાના મામલામાં આપવામાં આવેલી પ્રક્રિયા પર પુનર્વિચારણા કરવાની મંજૂરી આપશે. તેની અસર થતી નથી.

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે કોર્ટ દ્વારા રચાયેલી સમિતિ ચેક બાઉન્સના કેસોમાં સમન્સનો હુકમ પાછો ખેંચી લેવાની અને તેના પરિવર્તન કરવાના પાસા પર કાયદામાં સુધારા અંગે વિચારણા કરશે. અન્ય મુદ્દાઓ પર પણ સમિતિના મંતવ્યો વિશે વાત કરતાં કોર્ટે આ કેસને આઠ અઠવાડિયા પછી ત્રણ જજની બેંચ સમક્ષ સુનાવણી માટે મુકવાનો આદેશ આપ્યો છે. નોંધનીય છે કે સુપ્રીમ કોર્ટે બોમ્બે હાઈકોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશની અધ્યક્ષતામાં ચેક બાઉન્સ કેસોના ઝડપી નિકાલ પર વિચારણા કરવા માટે એક સમિતિની રચના કરી હતી.