રિકવરી એજન્ટો લોન વસૂલવા માટે ગાળ કે પછી અભદ્ર વર્તનનો નહીં કરી શકે
RBI એ લોન રિકવરી એજન્ટો માટે નિયમો કડક બનાવ્યા : નિયમનકારી કાર્યક્ષેત્ર હેઠળની તમામ સંસ્થાઓએ સુનિﾍતિ કરવું પડશે કે કલેક્શન એજન્ટો ઋણ લેનારાઓને હેરાન ન કરે : કોઈપણ ઉધાર લેનાર સાથે કોઈ દુર્વ્યવહાર કે ઝપાઝપી ન થવી જોઈએ.
મુંબઇ તા. ૧૩ : ઘણી વખત લોકોને મજબૂરીમાં લોન લેવી પડે છે, પરંતુ કેટલીકવાર એવી સ્થિતિ સર્જાય છે કે તેઓ હપ્તા ચૂકવવામાં અસમર્થ હોય છે. આ કારણે બેંકોના લોન રિકવરી એજન્ટો તેમને રિકવરી અંગે હેરાન કરવાનું શરૂ કરે છે. અમુક સમયે, તેઓ અપશબ્દો અને ઝપાઝપી પર ઉતરી આવે છે. પરંતુ હવે તેઓ એવું કરી શકતા નથી. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા એ તેમના પર કડક કાર્યવાહી કરવા માટે નિયમો કડક બનાવ્યા છે. આરબીઆઈએ સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું છે કે તેના નિયમનકારી કાર્યક્ષેત્ર હેઠળની તમામ સંસ્થાઓએ સુનિﾍતિ કરવું પડશે કે કલેક્શન એજન્ટો ઋણ લેનારાઓને હેરાન ન કરે. RBI ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે તાજેતરમાં કહ્યું હતું કે લોન રિકવરી એજન્ટો લોકો સાથે ગેરવર્તન કરે છે, જે બિલકુલ સ્વીકાર્ય નથી.
આરબીઆઈએ તેની વેબસાઈટ પર જારી કરેલા નોટિફિકેશનમાં જણાવ્યું છે કે તે રિકવરી એજન્ટોની ગેરરીતિઓથી ચિંતિત છે. નિયમનકારી સંસ્થાઓએ ખાતરી કરવી જોઈએ કે તેઓ અથવા તેમના એજન્ટો લોનની વસૂલાત કરતી વખતે કોઈપણ પ્રકારની ધાકધમકી ન કરે. કોઈપણ ઉધાર લેનાર સાથે કોઈ દુર્વ્યવહાર કે ઝપાઝપી ન થવી જોઈએ. સેન્ટ્રલ બેંકે એમ પણ કહ્યું હતું કે બેંકો, નોન બેંકો અને અન્ય નિયમનકારી સંસ્થાઓએ સુનિﾍતિ કરવું પડશે કે તેમના વસૂલાત એજન્ટોએ ઉધાર લેનારના મિત્રો અથવા પરિવારના સભ્યો સાથે જાહેરમાં ગેરવર્તન ન કરવું જોઈએ અથવા તેમની ગોપનીયતામાં દખલ કરવી જોઈએ નહીં. ઋણ લેનારાઓએ ડરાવતા સંદેશા મોકલવા ન જોઈએ અથવા મોબાઈલ અથવા સોશિયલ મીડિયા દ્વારા આવા કોલ્સ કરવા જોઈએ નહીં.
સેન્ટ્રલ બેંકનું કહેવું છે કે રિકવરી એજન્ટોએ ઋણ લેનારને વારંવાર કોલ ન કરવા જોઈએ. લોન લેનારાઓને લોનની વસૂલાત અંગે સવારે ૮ વાગ્યા પહેલા અને સાંજે ૭ વાગ્યા પછી બોલાવવા જોઈએ નહીં. આરબીઆઈએ કહ્યું કે જો કોઈ નિયમનકારી સંસ્થા તેનું ઉલ્લંઘન કરશે તો તેને ગંભીરતાથી લેવામાં આવશે. આરબીઆઈના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે જૂનમાં એક કોન્ફરન્સમાં જણાવ્યું હતું કે લોન રિકવરી એજન્ટો ઋણધારકોને ગમે ત્યારે બોલાવે છે અને તેમની સાથે ગેરવર્તન કરે છે. આ બિલકુલ સ્વીકાર્ય નથી. સેન્ટ્રલ બેંક આને ગંભીરતાથી લઈ રહી છે અને કડક પગલાં લેવામાં અચકાશે નહીં.
આ અંગે આરબીઆઈની ગાઈડલાઈન પહેલાથી જ છે. આ મુજબ, લોનની વસૂલાત માટે મસલ પાવરનો ઉપયોગ કરવાની કે ધમકી આપવી એ હેરાનગતિના દાયરામાં આવે છે. જો કોઈ રિકવરી એજન્ટ તમને હેરાન કરી રહ્યો હોય તો તમે વિલંબ કર્યા વિના રિઝર્વ બેંકને ફરિયાદ કરી શકો છો. ઉપરાંત, લોન લેનારાઓ પાસે લોન રિકવરી એજન્ટના અપમાનજનક વર્તનનો સામનો કરવા માટે કાનૂની માર્ગો છે.
આરબીઆઈની માર્ગદર્શિકા મુજબ, લોન રિકવરી એજન્ટો લોનની વસૂલાત માટે ધમકીઓ અથવા હેરાનગતિનો આશરો લઈ શકતા નથી. આમાં મૌખિક અથવા શારીરિક ઉત્પીડન બંનેનો સમાવેશ થાય છે. લોન લેનારને વારંવાર ફોન કરવો એ પણ હેરાનગતિની શ્રેણીમાં આવે છે. એટલું જ નહીં, ઉધાર લેનારના ઘર અથવા કાર્યસ્થળની જાણ કર્યા વિના સંબંધીઓ, મિત્રો અથવા સાથી કર્મચારીઓને ધમકી આપવી અને હેરાન કરવી પણ હેરાનગતિ છે. ધમકીઓ અથવા અપમાનજનક ભાષાનો ઉપયોગ પણ તેના કાર્યક્ષેત્રમાં આવે છે.
જો લોન રિકવરી એજન્ટ તમને પરેશાન કરી રહ્યો હોય, તો તમારે સૌથી પહેલા બેંકને ફરિયાદ કરવી જોઈએ. તમે તમારા સંજોગો વિશે બેંકને જાણ કરી શકો છો અને લોનની ચુકવણીની શરતોમાં ફેરફારની વિનંતી કરી શકો છો. જો બેંક ૩૦ દિવસની અંદર તમારી ફરિયાદનું નિરાકરણ ન લાવે, તો તમે બેંકિંગ ઓમ્બડ્સમેનને ફરિયાદ કરી શકો છો. તેની સાથે બેંકિંગ રેગ્યુલેટર આરબીઆઈને પણ ફરિયાદ કરી શકાય છે. રિઝર્વ બેંક તે બેંકને આદેશ આપી શકે છે અને ખાસ કેસમાં દંડ પણ લાદી શકે છે. જો રિકવરી એજન્ટ કોઈ ગેરકાયદેસર પગલાં લે છે. એટલે કે, જો તે ઝપાઝપી કરે છે અથવા કંઈક ઉપાડે છે, તો પોલીસમાં ફરિયાદ કરી શકાય છે. આ ઉપરાંત લોન લેનાર પાસે લોક અદાલત અને ગ્રાહક અદાલતનો સંપર્ક કરવાનો વિકલ્પ પણ છે