Gujarati News

નવી દિલ્હી તા. ૮ : આજે ૮ માર્ચના રોજ વિશ્વભરમાં આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિવસ મનાવવામાં આવી રહ્યો છે. કાયદા અંગે ઓછી જાણકારીને કારણે માત્ર અશિક્ષિત જ નહીં પણ શિક્ષિત મહિલાઓએ પણ અવારનવાર અત્યાચાર અને હિંસા સહન કરવી પડતી હોય છે. ત્યારે મહિલાઓ માટે બનેલા આ ૧૦ કાયદા વિશે જાણવું બહુ જરૂરી છે.

ગોપનીયતાનો અધિકાર

જિલ્લાના કોઇપણ પોલીસ સ્ટેશને મહિલા ફરિયાદ નોંધાવી શકે છે. દરેક પોલીસ સ્ટેશનમાં એક મહિલા ઓફિસર ૨૪ કલાક ઉપલબ્ધ હોવાં જરૂરી છે. માત્ર મહિલા અધિકારી જ કોઇપણ મહિલાની તલાશી લઇ શકે અને ધરપકડ કરી શકે છે. સામાન્ય રીતે સૂર્યોદય પહેલાં અને સૂર્યાસ્ત બાદ મહિલાઓની ધરપકડ ન થઇ શકે, જો કે આ મામલે મેજિસ્ટ્રેટના નિર્દેશ મુજબ કાર્યવાહી થઇ શકે છે. બળાત્કાર જેવા કેસમાં પીડિતાનું નિવેદન માત્ર મેજિસ્ટ્રેટની હાજરીમાં જ લેવામાં આવે. પીડિતા ઇચ્છે તો લેડી કોન્સ્ટેબલ કે પછી પોલીસ અધિકારી સમક્ષ પણ નિવેદન નોંધાવી શકે છે. પોલીસ સ્ટેશનને બદલે મહિલાને તેમના ઘરે જ પૂછપરછની જોગવાઇ છે.

છેડતી વિરુદ્ઘની જોગવાઇ

ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમ ૨૯૪ અને ૫૦૯ અંતર્ગત મહિલા વિરુદ્ઘ અભદ્ર ઇશારો કે કોઇ હરકત કરવી સજાપાત્ર ગુનો છે. જો આવા કેસમાં મહિલા પોલીસ સ્ટેશન જાય તો પોલીસે કાર્યવાહી કરવી પડે છે અને જો કાર્યવાહી કરવા અંગે જો પોલીસ આનાકાની કરે તો જે-તે મહિલા અદાલત કે પછી રાષ્ટ્રીય મહિલા આયોગ સમક્ષ અપીલ કરી શકે છે.

સમાન વેતનનો અધિકાર

આ બિલ મારફતે તમામ લિંગના લોકોને એક સરખા વેતનનો અધિકાર આપવામાં આવ્યો છે. ભારત સરકાર દ્વારા તમામ કાર્યો માટે ઓછામાં ઓછા વેતનની મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી છે. જો તમારા કાર્યાલયમાં જાતિ પ્રમાણે વેતનમાં અસમાનતા હોય તો તમે શ્રમ આયુકત કે પછી મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલયમાં ફરિયાદ નોંધાવી શકો છે. ઉલ્લેખનીય છે કે દિલ્હીમાં મહિલાઓ માટે ઓછામા ઓછું વેતન ૪૨૩ રૂપિયા પ્રતિદિન છે.

વાંધાજનક દુષ્પ્રચાર

ઇન્ટરનેટ અને ટેકનોલોજીના જમાનામાં દરેક મહિલાઓને આ કાયદા વિશે જ્ઞાન હોવું બહુ જરૂરી છે. ધી ઇન્ડિસેન્ટ રિપ્રેઝન્ટેશન ઓફ વિમન્સ (પ્રોહિબિશન) એકટ ૧૯૮૬ અંતર્ગત કોઇપણ વ્યકિત કે સંગઠન કોઇ મહિલા વિશેની કોઇપણ પ્રકારની માહિતીને પબ્લિશ ન કરી શકે. જો કોઇ વ્યકિત સોશિયલ મીડિયા પર તમને હેરાન કરી રહ્યો હોય કે પછી તમારી ઓળખની છેડછાડ કરતો હોય તો તમે નજીકના સાયબર સેલમાં ફરિયાદ દાખલ કરી શકો છો.

મેટર્નિટી બેનિફિટ એકટ

આ કાયદા મુજબ મહિલાઓને ગર્ભાવસ્થા સાથે જોડાયેલા અધિકાર આપવામાં આવ્યા છે. કોઇપણ સંસ્થામાં કામ કરતી ગર્ભવતી મહિલાને આ કાયદાનો લાભ મળે છે. જેમાં મેટર્નિટી લીવ, નર્સિંગ બ્રેકસ, મેડિકલ બ્રેકસ, મેડિકલ ભથ્થું સહિતની સુવિધાનો લાભ મળે છે. ઉપરાંત મેડિકલ ટર્મિનેશન ઓફ પ્રેગ્નન્સી એકટ ૧૯૭૧ અંતર્ગત સ્પષ્ટ કારણ બતાવ્યા વિના ગર્ભપાત કરાવવા પર પ્રતિબંધ છે અને આના માટે પણ કોર્ટની મંજૂરી લેવી પડે છે.

કાર્યસ્થળ પર જાતિય શોષણ

૨૦૧૩માં પાસ થયેલા કાયદા થકી વર્ક સ્ટેશન પર મહિલાઓને અનેક અધિકાર આપવામાં આવ્યા છે. સેકસ્યુઅલ ટોન સાથે વાત કરવી, જાણી-જોઇને ખોટા ઇરાદે અડવું, મોબાઇલ કે કોમ્પ્યુટરમાં કોઇ આપત્ત્િ।જનક મટિરિટલ બતાવવું વગેરેને જાતિય શોષણમાં ગણવામાં આવે છે. તમામ સરકારી અને પ્રાઇવેટ કંપનીઓમાં એન્ટી સેકસ્યુઅલ હેરેસમેન્ટ કમિટી બનાવવી જરૂરી હોય છે, જેની ૫૦ ટકા સભ્યો મહિલાઓ હોવી જોઇએ.

મફત સહાયતાનો અધિકાર

કોઇપણ વકીલ વિના પોલીસ સ્ટેશને જવા પર મહિલાના નિવેદનમાં ફેરફાર સંભવ છે. દરેક મહિલાઓને જાણ હોવી જોઇએ કે એમને કાયદાકીય મદદનો અધિકાર હોય છે અને એમણે આની માંગ કરવી જોઇએ. દિલ્હી હાઇકોર્ટના ફેંસલા મુજબ બળાત્કારનો રિપોર્ટ આવ્યા પર સ્ટેશન અધિકારીએ દિલ્હીની લિગલ સર્વિસ ઓથોરિટીને આ મામલાની જાણકારી આપવાની હોય છે. જે બાદ આ સંસ્થા પીડિતા માટે વકીલની વ્યવસ્થા કરે છે.

દહેજ પ્રતિબંધ કાયદો

આ કાયદા અનુસાર દેશમાં દહેજ લેવું અને આપવું બંને અપરાધ છે. લગ્ન સમયે સાસરિયાં કે પિયરિયાં તરફથી દહેજ આપવામાં કે માંગવામાં આવે તો જેલ થઇ શકે છે. દહેજ માગવામાં આવે તો મહિલાઓને પોલીસ સ્ટેશને ફરિયાદ નોંધાવવાનો અધિકાર છે. કાયદા મુજબ આરોપીને ૫ સાલ કે તેથી વધુની જેલ અને ૧૫૦૦૦ કે દહેજની રકમ જેટલો દંડ થઇ શકે છે.

ઘરેલુ હિંસા

આપીસીની કલમ ૪૯૮એમાં ઘરેલુ હિંસા સાથે જોડાયેલી જોગવાઇઓ છે. આ કાયદા મુજબ પરિવારના કોઇ સભ્યએ નિર્દયપણે શારીરિક કે માનસિક રીતે ત્રાસ આપ્યો હોય કે અપમાનિત કર્યાં હોય ત્યારે કોઇપણ પીડિત મહિલા કે પુરુષ ફરિયાદ નોંધાવી શકે છે.

સંપત્ત્િ।નો અધિકાર

હિંદુ ઉત્ત્।રાધિકાર અધિનિયમ ૧૯૫૬ અંતર્ગત મહિલાઓને સંપત્ત્િ।માંથી સમાન હિસ્સો મળવો જોઇએ. જેમાં જાતિના આધારે કોઇ ભેદભાવ કરી ન શકાય.