મોંઘવારી ઘટશે : ફુગાવામાં ૨૫ બેઝિઝ પોઇન્ટનો ઘટાડો થઇ શકે છે : પરોક્ષ અસર ઘણી બધી થશે
પેટ્રોલ - ડિઝલમાં ભાવ ઘટાડાથી
નવી દિલ્હી તા. ૨૩ : પેટ્રોલ પર ૮ રૂપિયા અને ડીઝલ પર ૬ રૂપિયા પ્રતિ લીટર એક્સાઈઝ ડ્યુટી ઘટાડવાના સરકારના નિર્ણયથી જૂનથી છૂટક ફુગાવામાં ૨૫ બેસિસ પોઈન્ટ્સનો ઘટાડો થઈ શકે છે. જો કે, જો આપણે ખાદ્યપદાર્થોની કિંમતો સહિત અન્ય ઉત્પાદનો પર તેની પરોક્ષ અસરને ધ્યાનમાં લઈએ, તો વર્તમાન નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન સરેરાશ ફુગાવો ૪૦ ટકાના ધોરણે નીચે આવવાની સંભાવના છે.
મહિનો પૂરો થવામાં માત્ર ૧૦ દિવસ બાકી છે, આ પગલાની અસર ચાલુ મહિનામાં કન્ઝ્યુમર પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ (CPI) આધારિત ફુગાવાના દર પર માત્ર ૭-૮ બેસિસ પોઈન્ટ હોઈ શકે છે. ઈન્ડિયા રેટિંગ્સના ચીફ ઈકોનોમિસ્ટ દેવેન્દ્ર પંતે જણાવ્યું હતું કે, ‘આ પગલાંની અસર જૂનથી લગભગ ૨૫ બેસિસ પોઈન્ટ્સની થવાની શક્યતા છે, જયારે અસર મે મહિનામાં માત્ર ૭-૮ બેસિસ પોઈન્ટ્સ સુધી મર્યાદિત હોઈ શકે છે.'
ICRAના ચીફ ઇકોનોમિસ્ટ અદિતિ નાયરે એપ્રિલમાં ૭.૭૯ ટકાના આઠ વર્ષની ટોચની સરખામણીએ મે મહિનામાં CPI ફુગાવાનો દર ૬.૫-૭ ટકા રહેવાનો અંદાજ મૂક્યો છે. જો કે, તેમાં બેઝ ઇફેક્ટ અને એક્સાઇઝ ડ્યુટીમાં કાપની પ્રારંભિક અસર બંનેનો સમાવેશ થાય છે.
એપ્રિલ ૨૦૨૧માં ફુગાવો ૪.૨૩ ટકા હતો અને તે વર્ષે મે મહિનામાં વધીને ૬.૩૦ ટકા થયો હતો. જો બધી વસ્તુઓ સમાન રહેશે, તો તેનાથી મોંઘવારી નોંધપાત્ર રીતે ઘટશે. તેને બેઝ ઇફેક્ટ કહેવામાં આવે છે.
કેન્દ્ર ઉપરાંત રાજસ્થાન, કેરળ અને ઓડિશા અને મહારાષ્ટ્રે પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરના તેમના વેલ્યુ એડેડ ટેક્સ (VAT)માં ઘટાડો કર્યો છે. રાજસ્થાને પેટ્રોલ પર પ્રતિ લિટર રૂ. ૨.૪૮ અને ડીઝલ પર પ્રતિ લિટર રૂ. ૧.૧૬નો વેટ ઘટાડ્યો છે. કેરળમાં પેટ્રોલ પર વેટમાં રૂ. ૨.૪૧ અને ડીઝલ પર રૂ. ૧.૩૬ પ્રતિ લિટરનો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે, જયારે ઓડિશાએ અનુક્રમે રૂ. ૨.૨૩ અને રૂ. ૧.૩૬નો વેટ ઘટાડ્યો છે. મહારાષ્ટ્રે પેટ્રોલ પર વેટમાં ૨.૦૮ રૂપિયા અને ડીઝલ પર ૧.૪૪ રૂપિયા પ્રતિ લિટરનો ઘટાડો કર્યો છે.
તેનાથી આ ત્રણ રાજયોમાં મોંઘવારી પર વધારાની અસર પડશે. જોકે, પૂર્વ નાણામંત્રી પી ચિદમ્બરમે રાજયોની નબળી નાણાકીય સ્થિતિનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો છે. ‘રાજયોને પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરની ડ્યુટીની વહેંચણી દ્વારા ખૂબ જ ઓછી આવક મળી રહી છે. તેઓ પેટ્રોલ અને ડીઝલમાંથી તેમની આવક મેળવે છે. જો કેન્દ્ર તેમને ફંડ કે ગ્રાન્ટનો વધુ હિસ્સો ન આપે તો શું તેઓ તે આવક છોડી દેવાની સ્થિતિમાં છે? આ સ્થિતિ આગળ અને પાછળ ખાડા જેવી છે.'
આ ઉપરાંત આ કાપની અસર ઓટો, બસ અને ટેક્સીના ભાડા પર પણ પડશે તેમ નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું હતું. આની પરોક્ષ અસર ખાદ્યપદાર્થો અને અન્ય ઉત્પાદનો પર પડશે કારણ કે પરિવહન ખર્ચમાં ઘટાડો થશે.
ઈન્ડિયન ફાઉન્ડેશન ઓફ ટ્રાન્સપોર્ટ રિસર્ચ એન્ડ ટ્રેનિંગના જણાવ્યા અનુસાર ડીઝલના ભાવમાં પ્રતિ લીટર રૂ. ૫.૭૦ના વધારાને કારણે માર્ચના ચાર સપ્તાહમાં ટ્રક માટે ફ્રેઈટ ચાર્જમાં ૪ થી ૫ ટકાનો વધારો થયો છે. બેંક ઓફ બરોડાના મુખ્ય અર્થશાષાી મદન સબનવીસે જણાવ્યું હતું કે તેઓ હવે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૨-૨૩માં સરેરાશ ફુગાવો ૫.૬ થી ૬.૧ ટકા રહેવાની અપેક્ષા રાખે છે, તેના અગાઉના ૬ થી ૬.૫ ટકાના અંદાજની સરખામણીએ.
સપ્લાયની ચિંતા હળવી થવાને કારણે બેન્ચમાર્ક વૈશ્વિક તેલના ભાવમાં ઘટાડો થયો હતો. પરંતુ યુરોપમાં યુદ્ધનો ચોથો મહિનો નજીક આવી રહ્યો છે ત્યારે બ્રેન્ટ અને વેસ્ટ ટેક્સાસ ઇન્ટરમીડિયેટના ભાવ હજુ પણ ઼૧૦૯ પ્રતિ બેરલની આસપાસ છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે નાણા મંત્રાલયને ખાદ્ય અને ખાતર સબસિડીની ઓવર-બજેટ ફાળવણીને કારણે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૩ માટેનું નાણાકીય ગણિત પહેલેથી જ ગડબડ થતું જોવા મળ્યું હતું. તેથી તેઓ એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં આટલા મોટા કાપની તરફેણમાં ન હતા. નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું છે કે એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં ઘટાડાથી સરકારી તિજોરીને દર વર્ષે ૧ લાખ કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થશે.
પંતે કહ્યું કે કેન્દ્રની એક્સાઈઝ ડ્યુટી અને રાજયોના વેટમાં ઘટાડાથી ફુગાવાને અંકુશમાં લેવામાં બહુ અસર નહીં થાય. કેન્દ્ર ઘઉં, કઠોળ, ખાદ્ય તેલ અને કપાસ સહિત વિવિધ ઉત્પાદનોના પુરવઠાની અડચણોને દૂર કરવા માટે પગલાં લઈ રહી છે જેથી તે લોકોને પરવડે.