રાજ્ય વિભાગના પોતાના રિપોર્ટિંગમાં નાઇજીરીયા અને ભારતમાં ગંભીર ધાર્મિક સ્વતંત્રતા ઉલ્લંઘનના ઘણા ઉદાહરણોનો સમાવેશ થાય છે: કમિશનના અધ્યક્ષ નુરી તુર્કેલ

વોશિંગ્ટન: યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ કમિશન ઓન ઈન્ટરનેશનલ રિલિજિયસ ફ્રીડમ (યુએસસીઆઈઆરએફ) એ કહ્યું છે કે યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટે ઈન્ટરનેશનલ રિલિજિયસ ફ્રીડમ એક્ટ હેઠળ ‘વિશેષ ચિંતાના દેશો’ (સીપીસી)ની યાદીમાં ભારતનો સમાવેશ ન કરીને આંખ આડા કાન કર્યા છે.
કમિશનના અધ્યક્ષ નુરી તુર્કેલે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, “નાઇજીરીયા અથવા ભારતને ધાર્મિક સ્વતંત્રતાના ઘોર ઉલ્લંઘનકર્તા તરીકે ઓળખવામાં વિદેશ વિભાગની નિષ્ફળતા માટે કોઈ વાજબી નથી, કારણ કે તેઓ સ્પષ્ટપણે ‘ખાસ ચિંતાના દેશો’માં સૂચિબદ્ધ કરવા માટે બધા જ માપદંડોને પૂરા કરે છે.’
તેમણે ઉમેર્યું, “USCIRF ખૂબ જ નિરાશ છે કે વિદેશ સચિવે અમારી ભલામણોનો અમલ કર્યો નથી અને તે દેશોમાં ધાર્મિક સ્વતંત્રતાના ઉલ્લંઘનની ગંભીરતાને ઓળખી નથી કે જે USCIRF અને વિદેશ વિભાગ બંને દ્વારા નોંધવામાં આવી હતી.”
તેમણે કહ્યું, “રાજ્ય વિભાગના પોતાના રિપોર્ટિંગમાં નાઇજીરીયા અને ભારતમાં ગંભીર ધાર્મિક સ્વતંત્રતા ઉલ્લંઘનના ઘણા ઉદાહરણોનો સમાવેશ થાય છે,”
અમેરિકાએ ચીન, પાકિસ્તાન અને મ્યાનમાર સહિત 12 દેશોને ત્યાંની ધાર્મિક સ્વતંત્રતાની વર્તમાન સ્થિતિને લઈને ‘ખાસ ચિંતાના દેશો’ જાહેર કર્યા છે.
યુએસ સ્ટેટ સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટ એન્ટની બ્લિંકને શુક્રવારે (2 ડિસેમ્બર) કહ્યું, ‘આજે હું મ્યાનમાર, ચીન, ક્યુબા, એરિટ્રિયા, ઈરાન, નિકારાગુઆ, ઉત્તર કોરિયા, પાકિસ્તાન, રશિયા, સાઉદી અરેબિયા, તાજિકિસ્તાન અને તુર્કમેનિસ્તાનને ધાર્મિક સ્વતંત્રતાના ગંભીર ઉલ્લંઘનને ગણું છું. હું આંતરરાષ્ટ્રીય ધાર્મિક સ્વતંત્રતા અધિનિયમ-1998 હેઠળ ‘વિશેષ ચિંતાના દેશો’માં જોડાવા માટે જાહેર કરું છું.
બ્લિંકને અલ્જેરિયા, સેન્ટ્રલ આફ્રિકન રિપબ્લિક, કોમોરોસ અને વિયેતનામને ધાર્મિક સ્વતંત્રતાના ગંભીર ઉલ્લંઘનમાં સામેલ થવા અથવા સહન કરવા માટે વિશેષ વોચ લિસ્ટમાં પણ સૂચિબદ્ધ કર્યા છે.
ઉલ્લેખનિય છે કે, ગયા મહિને USCIRFએ આરોપ લગાવ્યો હતો કે ભારતમાં ધાર્મિક સ્વતંત્રતા અને સંબંધિત માનવ અધિકારો સતત જોખમમાં છે. આ સતત ચોથી વખત છે જ્યારે કમિશનને ભારતમાં ધાર્મિક સ્વતંત્રતા ‘ગંભીર રીતે કથળી રહી’ હોવાનું જણાયું છે.
આ વર્ષે એપ્રિલમાં USCIRF તેના 2022 વાર્ષિક અહેવાલમાં યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટને ‘ખાસ ચિંતાના’ દેશોની યાદીમાં ભારતને સામેલ કરવાની ભલામણ કરી હતી.
રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, ‘2021માં ભારતમાં ધાર્મિક સ્વતંત્રતાની સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ ગઈ હતી. 2021 માં, ભારત સરકારે હિન્દુ રાષ્ટ્રવાદી એજન્ડાને પ્રોત્સાહન આપીને આવી નીતિઓને પ્રોત્સાહન આપ્યું, જેની મુસ્લિમો, ખ્રિસ્તીઓ, શીખો, દલિતો અને અન્ય ધાર્મિક લઘુમતીઓ પર નકારાત્મક અસર પડી.
તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે, “(ભારતીય) સરકારે વર્તમાન અને નવા કાયદાઓ અને દેશના ધાર્મિક લઘુમતીઓ માટે પ્રતિકૂળ માળખાકીય ફેરફારો દ્વારા રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય સ્તરે હિન્દુ રાષ્ટ્રની તેની વૈચારિક દ્રષ્ટિનું આયોજન કરવાનું ચાલુ રાખ્યું છે.”
ભારતે અગાઉ યુએસસીઆઈઆરએફની ટિપ્પણીઓને પક્ષપાતી અને અચોક્કસ ગણાવીને નકારી કાઢી હતી. જોકે, યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટ માટે તેની ભલામણોનો અમલ કરવો ફરજિયાત નથી.
આ વર્ષે જુલાઈમાં યુએસસીઆઈઆરએફના અહેવાલ પર પ્રતિક્રિયા આપતા વિદેશ મંત્રાલયે કહ્યું હતું કે, “યુએસસીઆઈઆરએફએ ભારત પર પક્ષપાતી અને અચોક્કસ ટિપ્પણી કરી છે.” 2020થી ભારત ‘ખાસ ચિંતાના દેશો’ની શ્રેણીમાં બનેલો છે. જોકે, યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટે હજુ પણ ભારતને લઈને કમિશનની ભલામણ સ્વીકારી નથી.

(4:47 pm IST)