Gujarati News

નવી દિલ્હી: ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI)ના સંરક્ષણ હેઠળ બંધ મંદિરોમાં ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓ શરૂ કરવા માટે મંજૂરી મળી શકે છે. આવા મંદિરોમાં પૂજાની મંજૂરી આપવા માટે 1958ના કાયદામાં સુધારો કરી શકાય છે. સરકાર શિયાળુ સત્રમાં આને લગતું સંશોધન બિલ રજૂ કરી શકે છે. તેની પાછળની વિચારસરણી એ છે કે આનાથી આ મંદિરોની જાળવણી સરળ બનશે.

 ઉચ્ચ સ્તરીય સરકારી સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, હાલમાં દેશમાં લગભગ 3,800 હેરિટેજ સાઇટ્સ ASIની સુરક્ષા હેઠળ છે. આમાં એક હજારથી વધુ મંદિરો છે. આમાંથી, કેરળમાં શ્રી પદ્મનાભસ્વામી મંદિર અને ઉત્તરાખંડમાં જાગેશ્વર ધામ જેવા બહુ ઓછા મંદિરો છે, જ્યાં પૂજા કરવામાં આવે છે. મોટાભાગના મંદિરો બંધ છે અને તેમાં કોઈપણ પ્રકારની ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ પર પ્રતિબંધ છે. તેમાંથી જમ્મુ-કાશ્મીરમાં મરતડ મંદિર જેવા અનેક મંદિરો છે, જેના અવશેષો ખંડેર સ્વરૂપે પડી ગયા છે.

  તાજેતરમાં ASIએ સ્થાનિક પ્રશાસનને પત્ર લખીને જમ્મુ-કાશ્મીરના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર મનોજ સિન્હાની મરતડ મંદિરમાં પૂજા કરવા સામે સખત વાંધો વ્યક્ત કર્યો હતો. મંદિર સંરક્ષણ કાયદાનો હેતુ પૂરો થઈ રહ્યો નથી વાસ્તવમાં, પ્રાચીન સ્મારકો અને પુરાતત્વીય સ્થળો અને અવશેષ અધિનિયમ, 1958 હેઠળ સુરક્ષિત મંદિરોમાં ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓની મંજૂરી નથી. સાંસ્કૃતિક મંત્રાલયના એક વરિષ્ઠ અધિકારી, જેના હેઠળ ASI આવે છે, જણાવ્યું હતું કે મંદિરની જાળવણી માટેનો કાયદો પરિપૂર્ણ થઈ રહ્યો નથી. ઉલટું મંદિરોની હાલત કફોડી થઈ રહી છે કારણ કે લોકોના પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ છે. ASI પાસે જાળવણી માટે પૂરતો સ્ટાફ નથી અધિકારીએ કહ્યું કે ASIએ આ મંદિરોને સાચવી રાખ્યા છે, પરંતુ તેની પાસે તેમની સંભાળ રાખવા માટે પૂરતા કર્મચારીઓ નથી. ઘણા મંદિરોની સફાઈ વર્ષમાં એકવાર કરવામાં આવે છે, જ્યારે બાકીના સમયે તેઓ તાળાં લાગેલા રહે છે. પૂજા અને અન્ય ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓને મંજૂરી આપવાથી માત્ર તે સ્થાનોની જાળવણી સુનિશ્ચિત થશે નહીં, પરંતુ તેમની સુરક્ષા માટે સ્થાનિક લોકોની સંડોવણી પણ વધશે. ઘણી જગ્યાએ મંદિરના નામે માત્ર ખંડેર જ રહી ગયા.  

 સાંસ્કૃતિક મંત્રાલયના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ કહ્યું કે ASI સુરક્ષા હેઠળ બંધ કરાયેલા મંદિરોની સ્થિતિ અલગ છે. ઘણા મંદિરોમાં મૂર્તિઓ ખંડિત અવસ્થામાં છે અને ઘણી જગ્યાએ મૂર્તિઓ જ નથી. આવા અનેક મંદિરો હિન્દુ શાસકોના કિલ્લાઓમાં છે. સાથે જ ઘણી જગ્યાએ મંદિરના નામે માત્ર ખંડેર જ બાકી છે. તેમણે કહ્યું કે આવા તમામ મંદિરોનું વર્ગીકરણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. મંદિરોમાં જ્યાં મૂર્તિઓ સારી સ્થિતિમાં છે અને મકાનની સ્થિતિ પણ સારી છે, ત્યાં તાત્કાલિક પૂજાની મંજૂરી આપી શકાય છે. તુટેલી મૂર્તિઓની જગ્યાએ નવી મૂર્તિઓની સ્થાપના કરવામાં આવશે

 અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે જીવન-અભિષેક કર્યા પછી તૂટેલી મૂર્તિઓવાળા મંદિરોમાં નવી મૂર્તિઓ સ્થાપિત કરી શકાય છે. આ સિવાય ખંડેરમાં પરિવર્તિત મંદિરોના પુનઃનિર્માણ માટે પણ પરવાનગી આપી શકાય છે. તેમણે કહ્યું કે આ દિશામાં કામ શરૂ થઈ ગયું છે અને સરકાર આ મંદિરોને વહેલી તકે ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓ માટે ફરીથી ખોલવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે